بررسی حساسیت لاین ها و ارقام چغندر قند به نماتد سیستی (Heterodera schachtii)

نماتد سیستی چغندرقند، 1871 Heterodera schachtii Schmidt,، یکی از خسارت زاترین بیمارگرهای گیاه چغندر قند، Beta vulgaris L. در اراضی تحت کشت این محصول به شمار می آید. به طوری که زمین های آلوده به این نماتد، کشت این محصول را به مخاطره انداخته است. در این تحقیق، میزان حساسیت 70 ژنوتیپ چغندرقند به نماتد سیستی، H. schachtii در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سطح مزرعه و طرح کامل تصادفی در سطح گلخانه بررسی شده است. هم چنین، عیار قند ژنوتیپ های مورد آزمون، مورد ارزیابی قرار داده شد. داده های مربوط به جمعیت نهایی تعداد سیست، تعداد لارو و تخم سن دوم موجود در هر گرم خاک مبنای تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. هم چنین، فاکتور تولید مثل و درصد کاهش و یا افزایش جمعیت نماتد سیستی چغندرقند، در هر تیمار نسبت به جمعیت اولیه ی همان تیمار محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل آماری و خوشه ای داده ها، به ترتیب، با مقایسه میانگین ها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن (DMRT)، با استفاده از نرم افزارهای آماری SAS و SPSS انجام پذیرفت. نتایج حاصله، ژنوتیپ های مربوطه را بر اساس میزان حساسیت و مقاومت به نماتد سیستی در پنج طیف ، مقاوم، نسبتا مقاوم، متحمل، نسبتا حساس و حساس قرار داد. در شرایط مزرعه، کمترین آلودگی، به ترتیب، مربوط به ژنوتیپ های SB32-HSF-5،SB31-HSF-2 ، SB27-HSF-10، F-20747 و در شرایط گلخانه نیز مربوط به ژنوتیپ های SB32-HSF-5، SB31-HSF-2، SB27-HSF-10، F-20747، F-20746، (7112*SB36)*S1-11، F-20656، SB-1، SB33-HSF-1، SB31-HSF-7، SB34-HSF-10، S1-89074 بود که مقاوم ترین ژنوتیپ ها محسوب شدند. تجزیه ی خوشه ای نیز ژنوتیپ های مورد آزمون را در رابطه با صفات مورد بررسی، کماکان به پنج گروه متفاوت گروه بندی نمود که با نتایج آزمون دانکن نیز تشابه نزدیکی داشته و هم خوانی قابل توجهی نشان می دهد. نتایج حاصل از این آزمایش ها، نشان داد که با بررسی توام در دو سطح مزرعه و گلخانه ، می توان ژنوتیپ های مقاوم و حساس به نماتد مولد سیست H. schachtii را تفکیک نمود. کلمات کلیدی: چغندرقند، نماتد مولد سیست، ژنوتیپ، مقاومت، اصفهان، Heterodera schachtii