مقایسه مقدماتی/مشاهده ای خصوصیات زراعی، کیفیت پخت و عملکرد دانه لاین های خالص منتخب اصلاحی برنج در مازندران

بهبود خصوصیات زراعی، عملکرد و کیفیت ارقام برنج با زمینه ایرانی از جمله اهداف در برنامه های تحقیقاتی برنج می باشد. از این رو، آزمایش حاضر جهت ارزیابی و انتخاب لاین های خالص برتر از میان لاین های اصلاحی منتخب حاصل از تلاقی ارقام ایرانی و همچنین ارقام خارجی اجرا شد. در این آزمایش تعداد 15 لاین خالص برتر حاصل از ارزیابی مشاهده ای به همراه ارقام شاهد طارم محلی و شیرودی، جمعا 17 ژنوتیپ، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دو محل موسسه تحقیقات برنج کشور معاونت مازندران، آمل و مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز محمودآباد مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس ساده صفات مورد مطالعه در هر منطقه نشان داد که بین ژنوتیپ های مختلف برای همه صفات مورد مطالعه، بجز عرض دانه (قهوه ای)، تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد (0/01> α) و پنج درصد (0/05> α) وجود داشت. تجزیه مرکب داده های حاصل از ارزیابی ژنوتیپ ها برای صفات مختلف در دو مکان نشان داد که اثر مکان بجز برای دو صفت تعداد روز تا 50 درصد گلدهی و تعداد پنجه بارور معنی دار نشد ولی اثر ژنوتیپ برای همه صفات بجز عرض دانه معنی دار شد ضمن آنکه اثرات متقابل ژنوتیپ×مکان برای صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته و تعداد پنجه بارور در بوته معنی دار شد. مقایسه میانگین های صفات نشان داد لاین های 1، 2، 3، 5، 6، 8، 9، 12، 14 و 15 از سه جمعیت اصلاحی مختلف شامل نعمت/علی کاظمی، سان هوان ژان2/ طارم محلی و سپیدرود/اهلمی طارم با دارا بودن ارتفاع بوته مناسب بین 90 تا 120 سانتی متر، کیفیت پخت مطلوب از جمله آمیلوز متوسط (بین 19 تا 24 درصد) و میزان عطرمتوسط (حدود 3)، زودرسی مناسب (حدود 65 تا 70 روز تا 50 درصد گلدهی)، عملکرد متوسط بیش از 5 تن و تحمل مطلوب در مقابل آفات و بیماری های مهم برای آزمایش سازگاری انتخاب شدند. لغات کلیدی: لاین امیدبخش، تجزیه مرکب، عملکرد دانه، اصلاح برنج