ارزیابی واکنش سورگوم دانه ای به آبیاری محدود و کافی در کشت تابستانه

به منظور بررسی تاثیر رژیم های مختلف آبیاری بر راندمان مصرف آب و خصوصیات زراعی سورگوم دانه-ای و ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی ارقام، آزمایشی طی دو سال زراعی 1395 و 1396 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراب چنگایی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات در چهار تکرار به اجرا درآمد. آبیاری در سه سطح شامل، آبیاری پس از 90 (شاهد)، 120 (تنش ملایم) و 150 (تنش شدید) میلیمتر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس الف به عنوان عامل اصلی و رقم سورگوم دانه ای شامل چهار رقم سپیده، کیمیا، پیام و KGS23 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تاخیر در آبیاری عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و برخی خصوصیات مورفولوژیک گیاه را بطور معنی داری کاهش داد. مقایسه میانگین اثر متقابل رژیم آبیاری در رقم نشان داد که بیشترین عملکرد دانه از رقم سپیده در رژیم آبیاری 90 میلیمتر (8913 کیلو گرم در هکتار) حاصل شد و کمترین آن از رقم کیمیا در رژیم آبیاری 150 میلیمتر (3415 کیلو گرم در هکتار) بدست آمد. مقایسه میانگین اثر متقابل سال در رقم نشان داد که رقم سپیده در سال دوم و اول به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 7447 و 7062 کیلو گرم در هکتار و لاین KGS23 درسال دوم با میانگین 6927 کیلو گرم در هکتار بدون تفاوت معنی دار برتر بودند و رقم کیمیا در سال های دوم و اول به ترتیب با میانگین 4232 و 4023 کیلو گرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. بالاترین کارایی مصرف آب برای عملکرد دانه در رژیم های آبیاری 90 و 120 میلیمتر از رقم سپیده (به ترتیب 98/1 و 84/1 کیلوگرم برمتر مکعب) بدون تفاوت معنی دار بدست آمد. مطالعه شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که همبستگی میان عملکرد دانه در رژیم آبیاری 120 میلیمتر با شاخص های MP، GMP، STI، K1STI و K2STI مثبت و معنی دار بود، و در رژیم آبیاری 150 میلیمتر با شاخص MP، GMP، STI و K2STI مثبت و معنی دار بود و به عنوان بهترین شاخص ها برای ارزیابی تحمل به خشکی ارقام سورگوم دانه ای قابل توصیه اند. با توجه به شاخص های فوق ارقام سپیده و KGS23 متحمل ترین ارقام و رقم کیمیا حساس ترین رقم به تنش خشکی شناخته شدند، لیکن با افزایش در شدت تنش این برتری کم شده و تفاوت میان ارقام کاهش یافت.واژه های کلیدی: تنش خشکی، عملکرد، راندمان مصرف آب، شاخص های تحمل به خشکی.