پیش بینی وقوع خشکسالی در حوضه آبریز مند (استان بوشهر) با استفاده از زنجیره مارکوف

در استان بوشهر با متوسط بارندگی 250 میلیمتر، فقط دو رودخانه بزرگ مند و حله جریان دارد که از استانهای همجوار بالاخص فارس سرچشمه می گیرند. رودخانه های این استان عمدتاً از ریزش باران تغذیه می شوند و ذوب برف در تأمین آب آنها اثر چندانی ندارد، به همین جهت این رودخانه ها بیشتر حالت سیلابی داشته و الگوی جریان آن ها از میزان بارندگی سالانه که اغلب در پاییز و زمستان اتفاق می افتد، پیروی می نماید. حوضه آبریز مند یکی از بزرگ ترین زیر حوضه های آبریز خلیج فارس بوده که با 685 کیلومتر طول و 40704 کیلومترمربع مساحت، ششمین رودخانه طویل ایران می باشد. این رودخانه در دامنه جنوب غربی رشته کوههای زاگرس واقع گردیده است. جبهه های باران زایی که به این حوضه در محدوده استان بوشهر می رسند، از پتانسیل کمی برخوردارند، به همین جهت ریزش باران سالیانه در سطح حوضه در این منطقه کم است ولی رواناب جاری شده از سرشاخه ها حجم زیاد سیلاب در فصل مرطوب را به دنبال دارد. در این مقاله به منظور پیش بینی وقوع خشکسالی، داده های آورد سالیانه رودخانه مند در دوره زمانی76-49 با استفاده از زنجیره مارکوف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. زنجیره مارکوف Markov Chain یک روش ریاضی برای مدل سازی فرایندها بر اساس احتمالات است. اساس تحلیل در زنجیره مارکوف بر این استوار است که یک زنجیره یا یک سری از مشاهدات مورد بررسی قرار گرفته و احتمال تغییر هر کدام از مشاهدات از حالتی به حالت دیگر مشخص می شود. مارکوف معتقد است که احتمال وقوع یک حالت اقلیمی در زمان t بستگی به وضعیت آن در زمان قبل t-1 دارد این بررسی با استفاده از داده های سه ایستگاه آب سنجی دژگاه (ورودی استان بوشهر)، باغان (سرشاخه آب شیرین مند که کل حوضه آن در استان بوشهر قرار دارد) و قنطره (آخرین ایستگاه رودخانه مند قبل از پیوستن به خلیج فارس) صورت گرفت. پس از تعیین درصد احتمالات از طریق زنجیره مارکوف، نتایج حاصله با روشهای آماری مقایسه گردید که نتیجه بررسیهای به عمل آمده کارایی زنجیره مارکوف دربرآورد پیش بینی وقوع خشکسالی را تأیید می کند

کلیدواژه ها:

بوشهر ، رودخانه مند ، دژگاه ، باغان ، قنطره ، زنجیره مارکوف ، خشکسالی و ترسالی