پژوهش در علل زمین لغزش روستای استخری شهرستان شیروان

روستای استخری با مختصات جغرافیایی 37 درجه و 11 دقیقه شمالی، 57 درجه و 5 دقیقه شرقی و ارتفاعی حدود 1700 از سطح دریا و در KM 25 جنوب شهرستان شیروان واقع شده است. این روستا بر روی دره ای گسلی به شکل V که نسبتا عمیق بوده و دارای شیبی تند و آبشارهای متعدد و امتداد شرقی – غربی است و از نظر لیتولوژی شامل سنگهای آهکی، آهکی مارنی، ماسه و گچ (معادن گچ) با سن ژوراسیک فوقانی و تشکیلات شوریچه با سن کرتاسه، از زون کپه داغ، واقع شده است. در پانزدهم شهریورماه 1371 زمین لغزش بزرگی در امتداد لایه ها (روند شرقی – غربی و شیب 20-15 درجه) بوقوع پیوست که باعث جابجایی حجم عظیمی از لایه های سنگی و خاکهای بالایی آنها شد. شیب دامنه های طرفین دره بسیار زیاد (70-60) است. بر روی دامنه هایی که شیب لایه ها مختلف شیب دامنه است (دامنه های شمالی و شمالغربی) وضعیتی پایدار حکمفرماست که در این قسمت ها پوشش گیاهی و چشمه های آب دیده نمی شود. اما در قسمتهایی مانند دامنه جنوبی، که شیب لایه ها و دره موافق و هم جهت هستند چشمه های فراوان و پوشش گیاهی زیادی وجود دارد. بر روی این دامنه گودالهایی به عمق بیش از یک متر به صورت عمود بر شیب دامنه به منظور نگهداری آب برای باغات انگور حفر شده است. که این مسئله باعث می شود تا آب جمع آوری شده بتدریج وارد لایه های رس دار شده و باعث بوجود آمدن خاصیت پلاستیسیته رسها و نهایتا لغزش لایه ها شود. در گذشته نیز زمین لغزشهای زیادی اتفاق افتاده است که اثرات آن به صورت گودافتادگیهای مقعر شکل در منطقه مورد مطالعه به وفور مشاهده می شود. پس از بررسی های صحرائی و مطالعه پیشینه زمین شناسی و لرزه خیزی منطقه موارد ذیل به این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرند: 1- شیب بسیار تند دامنه 2- هم جهت بودن شیب لایه ها با شیب دامنه 3- وجود واریزه های منفصل با جورشدگی بد، که رس، مارن، گچ و بلوکهای آهکی مارنی و ماسه سنگی در آن دیده می شوند. 4- شستشوی پاشنه دامنه توسط رودخانه ماندری و از بین رفتن تکیه گاه دامنه 5- بارندگی زیاد در بهار و تابستان 1371 6- زمین لرزه های متعدد قبل از 15 شهریور، که بعضا به دو زمین لرزه در هفته می شود. 7- دخالت انسان، حفر گودالهایی به عمق 2-1/5 متر و طول بیش از 30 متر پر از آب 8- وجود لایه های آهکی حفره دار که باعث ورود آب به داخل لایه های رسی و مارنی شدده و عمل لغزش را تشدید می کند. 9- ارتفاعات مشرف به منطقه (کوههای شاه جهان) که آبهای زیادی را به منطقه سراریز می کند. 10- عمق یخبندان در بین ذرات منفصل با توجه به زمستانهای بسیار سرد منطقه 11- گسلهای منطقه که اثرات آن به صورت آیینه گسل و پرتگاه های گسلی است. 12- تشکیل دریاچه ای به عمق 15-10 متر و طول یک کیلومتر بر اصر مسدود شدن رودخانه، که این دریاچه هنوز هم وجود دارد. 13- آثار لغزش بر روی رسها، به صورت خطوط موازی که جهت لغزش را نشان می دهد. فیلم ویدئویی یک ساعته از منطقه تهیه شده است.