بررسی کارایی مالچهای شیمیایی به منظور جایگزینی مالچ نفتی در تثبیت ماسه های روان- استان اصفهان

فرسایش بادی و گرد و غبار ناشی از آن امروزه بهصصورت یک معضل زیست محیطی، نهصتنها مناطق بیابانی بلکه کل کشور را تحت تاثیر خود قرار داده و هزینهصهای بسیاری را در پی داشته است. مبارزه با فرسایش بادی در بسیاری از مناطق بیابانی با بهره گیری از مالچ های نفتی و کشت گیاهان سازگار، سابقهصای ‮‭40‬ ساله دارد. لیکن استفاده گسترده از مالچ های نفتی علاوه بر مشکلات زیست محیطی، بهصدلیل هزینه های بالای خریداری، حمل و نقل و پاشش، صرفه اقتصادی ندارد. در این تحقیق تاثیر استفاده از مالچصهای غیر نفتی و شیمیایی در تثبیت ماسه های روان و سبز شدن و زنده مانی گیاهان مورد استفاده در احیا بیولوژیک مناطق بیابانی بررسی و مالچ مناسب معرفی شد. بدین منظور تحقیق حاضر در دو فاز گلخانه ای و صحرایی به اجرا درآمد. در فاز گلخانه ای درصد زنده مانی و استقرار بذر، قلمه و نهال گیاه اسکنبیل و تاغ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تحت شش تیمار مالچ به نامصهای پلیمری، فارس، ‭R.B‬، پایا، سیمانی و ‭DC‬‮‭400‬ در سه تکرار بررسی گردید. نتایج نشان داد که در روش بذرکاری، گلدان های با پوشش مالچ های پایا و سیمانی بالاترین زنده مانی و ارتفاع و مالچ های پایا و پلیمری بالاترین درصد زنده مانی را به خود اختصاص داده اند. در روش قلمه کاری، تیمار مالچ سیمانی دارای بیشترین زنده مانی، درصد زنده مانی و ارتفاع بود. در روش نهال کاری، بالاترین زنده مانی و درصد زنده مانی در مالچ های پایا، محلول فارس، پلیمری و سیمانی و بیشترین ارتفاع در مالچ سیمانی و ‭R.B ‬مشاهده شد. فاز میدانی در تپه های ماسه ای حاشیه نوار ریگ بلند کاشان انجام شد. این تحقیق در قالب طرح کامل تصادفی تحت تیمار مالچ شامل: شاهد (بدون مالچ)، مالچ پلیمری، پتاس، فارس، پایا و آکرلیکی در 3 تکرار (3 تپه ماسه ای) انجام شد و میزان بادبردگی (به کمک شاخص های تعبیه شده در تپه ها)، زنده مانی گیاهان کشت شده بصورت قلمه و نهال، درصد رطوبت و دمای هر تکرار اندازه گیری و مورد تجزیه واریانس قرار گرفت. بررسی های میدانی و نتایج حاصل از آنالیز های آماری نشان داد که مالچ های فارس، پایا و آکرلیکی به لحاظ استحکام از مقاومت تقریبا یکسانی برخوردار می باشد. به لحاظ انعطاف و استحکام مالچ های آکرلیکی و پایا شرایط مناسب تری نسبت به مالچ فارس دارد. مالچ فارس پس از گذشت 8 ماه از پاشش دچار شکستگی های کوچک می شود و انعطاف و خاصیت الاستیک خود را از دست می دهد. بررسی آمار دمای خاک نشان داد که تیمارهای تحت مالچ تفاوت دمایی چندانی نسبت یه تیمار شاهد ندارد. که این خود مزیت مالچ های مورد استفاده را نشان می دهد. علت عدم تغییر دما در تیمارهای مختلف، رنگ روشن مالچ های مذکور و قدرت جذب پایین گرما می باشد. بررسی تعداد نهال های سبز شده در تیمارهای مختلف، حاکی از درصد بالای زنده مانی نهال و قلمه در مالچ های پایا و آکرلیکی بود. کلمات کلیدی: احیا بیابان، زنده مانی، فرسایش بادی، گرد و غبار، مالچ