گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی بهینه سازی روش های باززایی مستقیم و غیر مستقیم در گلابی

اصلاح گلابی با استفاده از روش های سنتی به طورعمده براساس هیبریداسیون درون وبین گونه ای می باشد که به علت سطح بالای هتروزیگوسی در گلابی، پلی ژنیک بودن صفات و دوره جوانی طولانی بکارگیری این روش ها مشکل و نیازمند صرف زمان وهزینه بسیار است. بنابراین اصلاح ژنتیکی ارقام گلابی با استفاده از روش های نوین القا جهش و مهندسی ژنتیک مورد توجه واقع شده است. دراین راستا وجود پروتکل های موثر و قابل تکرار برای سیستم های باززایی در شرایط درون شیشه ای پیش نیاز اصلی محسوب می شود. هدف از مطالعه حاضر ارایه پروتکل موثر باززایی مستقیم و غیر مستقیم برای سه رقم تجاری گلابی شامل در گزی، هرو دلایت ‭(Harrow Delight) ‬و بارتلت‭(Bartlett) ‬بود. به این منظور در باززایی مستقیم از محیط پایه ‭Nitsch ‬حاوی هورمون های ‭TDZ ‬با غلظت های (،‮‭5 0‬/،‮‭5 2‬ ، ‮‭7/5‬) میکرومولار یا ‭BAP ‬باغلظت های (،0 ،‮‭8 4‬ ، ‮‭16‬) میکرومولار همراه با 0‭) NAA ‬و 1 میکرومولار) استفاده شد. ریزنمونه ی برگ ازگیاهچه های استقرار یافته در شرایط درون شیشه جدا وبا دو برش عمود بررگبرگ میانی به سه بخش انتهایی‭(apical)‬، میانی ‭(middle) ‬و تحتانی ‭(basal) ‬تقسیم گردید. در باززایی غیر مستقیم تاثیر محیط پایه ‮‭1/2‬ ‭MS ‬حاوی هورمونهای ‭TDZ ‬با غلظت های (،0 ،‮‭8 4‬ ، ‮‭16‬) میکرومولار همراه با 1 ، 0‭) NAA ‬و 2 میکرومولار) بر روی دو ریزنمونه برگی انتهایی و تحتانی بررسی شد. بررسی هر دو نوع باززایی(مستقیم و غیر مستقیم ) نشان داد که نوع ریزنمونه بر درصد باززایی به طور معنی دار موثر بود، به طوری که بیش ترین میزان باززایی در ریزنمونه های تحتانی مشاهده شد. همچنین در هر دو نوع باززایی(مستقیم و غیر مستقیم) نوع رقم بر درصد باززایی به طور معنی دارموثر بود، بیش ترین درصد باززایی در رقم درگزی و کم ترین آن در رقم بارتلت مشاهده گردید. تحقیق حاضر تیمار هورمونی بهینه را برای باززایی مستقیم و غیر مستقیم در ارقام مورد مطالعه گلابی ارایه داد. بررسی تیمارهای هورمونی حاکی از آن بود که در باززایی مستقیم بیش ترین درصد باززایی در تیمارهای حاوی ‮‭5/7‬‭) TDZ ‬میکرومولار) و1‭) NAA ‬میکرو مولار) و کم ترین درصد در تیمارهای حاوی ‭BAP ‬مشاهده شد. در باززایی غیر مستقیم بیش ترین درصد باززایی در تیمار های حاوی4‭) TDZ ‬و 2 میکرومولار) مشاهده شد. پروژه حاضر یکی از پروژه های مربوط به طرح با عنوان "بررسی امکان دستیابی به ارقام گلابی مقاوم یا متحمل به بیماری آتشک در گلابی" می باشد که روش های القا باززایی مستقیم و غیر مستقیم (حاصل از این تحقیق) جهت استفاده در پروژه های بهنژادی طرح از جمله موتاسیون و انتقال ژن استفاده خواهد شد. واژه های کلیدی: گلابی، باززایی مستقیم، باززایی غیر مستقیم، ریزنمونه برگ، رقم