بررسی کارایی روش های غیرشیمیایی در کنترل علف های هرز مزارع سورگوم علوفه ای

بمنظور بررسی کارایی روشهای کنترل زراعی و مکانیکی در کنترل علف های هرز مزرعه سورگوم علوفه ای، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی ‮‭1389‬ در دو منطقه ( تهران و شاهرود) با سه تکرار اجرا شد. حذف فیزیکی علف های هرز (وجین علف های هرز با استفاده از کولتیواتور پنجه غازی) به عنوان عامل اصلی با چهار سطح : شامل یکبارکولتیواسیون (در مرحله 3 برگی سورگوم) ، دوبار کولتیواسیون (در مرحله 3 و 5 برگی سورگوم)، شاهد وجین تمام فصل و شاهد بدون وجین و عامل فرعی شامل ترکیب فاکتوریل تراکم بوته در دو سطح ( ‮‭190000‬ و ‮‭266000‬ بوته در هکتار ) و آرایش کاشت در دو سطح ( یک و دو ردیف کاشت روی هر پشته) بود. به منظور ارزیابی اثر تیمارها، تراکم و وزن خشک علف های هرز‮‭30‬ روز پس از کولتیواسیون دوم و قبل از برداشت چین دوم اندازه گیری شد. اثر تیمارها روی عملکرد علوفه سورگوم نیز در زمان برداشت هر چین ارزیابی شد. در مجموع بر اساس نتایج بدست آمده چون تراکم علف های هرز در مزرعه بالا بود ( خصوصا در تهران)، علی رغم آنکه کولتیواسیون توانست حدود ‮‭50‬ درصد تراکم علف های هرز را کاهش دهد، ولی علف های هرز باقی مانده از فضای ایجاد شده استفاده کرده و با افزایش زیست توده خود، کاهش تراکم را جبران کردند. علاوه بر این توانایی رقابتی اندک گیاهچه های سورگوم در ابتدای فصل رشد به دلیل رشد کند آنها، فضای مناسبی برای علف های هرز موجود در روی ردیف های کاشت فراهم کرد تا کاهش فشار رقابتی ناشی از حذف علف های هرز بین ردیف ها از طریق کولتیواسیون را جبران کنند و در نتیجه اثر کولتیواسیون در کاهش رقابت علف های هرز و افزایش عملکرد ماده خشک را کمرنگ کردند. همچنین افزایش تراکم و تغییر آرایش کاشت از طریق تاثیر بر عملکرد علوفه چین اول، بر عملکرد نهایی علوفه تاثیر مثبت داشتند.در نهایت از مجموع نتایج آزمایش در دو منطقه مشخص گردید تلفیق عملیات کولتیواسیون، تراکم کاشت و آرایش کاشت نتوانست باعث کاهش قابل توجه علف های هرز و افزایش عملکرد علوفه شود و به نظر می رسد چنانچه بهترین تیمار حاصل از این آزمایش (تیمار تراکم کشت ،‮‭266000‬ الگوی کشت دوردیف و یک بار کولتیواسیون در مناطقی با تراکم متوسط علف های هرز و تیمار تراکم کشت ،‮‭190000‬ الگوی کشت دوردیف و یک بار کولتیواسیون در مناطقی با تراکم بسیار زیاد علف های هرز) در تلفیق با علف کش ( بخصوص پاشش نواری علفکش) برای مدیریت علف های هرز استفاده شود، می توان ضمن کنترل موثر علف های هرز، مصرف علف کش را نیز به میزان قابل توجهی کاهش داد. واژه های کلیدی: کولتیواتور ، کنترل مکانیکی، آرایش کاشت ، تراکم، کنترل زراعی، سورگوم