بررسی کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی‭( G I S ) ‬در تهیه و تکمیل نقشه پراکنش علف های هرز مزارع گندم دیم و آبی کشور

شناسایی علفهای هرز گندم مناطق مختلف کشور بعنوان اساسی ترین اقدام در مدیریت تلفیقی کنترل علفهای هرز محسوب میشود . با اطلاع از وجود علفهای هرز خاص در یک منطقه میتوان در مورد روشهای کنترل آنها تصمیم گرفت و برنامه ریزی کرد در غیر اینصورت اعمال روشهای مختلف کنترل از اثرات مطلوبی برخوردار نخواهد بود و از طرف دیگر در کنترل شیمیایی ، محیط بصورت ناخواسته آلوده شده و حتی تعدادی از علفهای هرز هم به علف کشها مقاوم خواهند شد و علا وه بر این توزیع و مصرف سموم علف کش در کشور بایستی بر مبنای اطلاعات دقیق فلور علفهای هرز آن منطقه صورت پذیرد و کارایی علف کشها روی گونه های علفهای هرز مورد نظر قرارگیرد. بر اساس جدول مندرج در قسمت مواد و روشها تعدادی مزرعه انتخاب و طبق روش توماس با انداختن کادر تعداد علفهای هرز به تفکبک جنس وگونه در هر کادر مشخص شده و با استفاده از روابط موجود، تراکم (در واحد سطح) ، فراوانی و یکنواختی هر گونه بخصوص بدست آمد.در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا توسط دستگاه ‭GPS ‬ثبت می شد. این اطلاعات لایه اصلی ‭(Coverage) ‬طرح را بوجود آورد. کلیه اطلاعات بدست آمده در قالب یک بانک اطلاعاتی (در محیط‭Acsses ) ‬طراحی شده و پس از ورود و تصحیح آنها با طراحی یک ساختار ‭Geodatabase ‬در نرم افزارهای ‭ArcView‬و ‭ArcGIS ‬اطلاعات مربوط به هر شهرستان در بانک مربوط به خود قرار گرفت . با تلفیق لایه های اطلاعاتی مربوط به اقلیم وخاک کلیه نقاط کشور می توان به ارتباط عوامل اقلیمی و خاکی با گونه های علفهای هرز در مزارع گندم آبی ودیم کشور وهمچنین استعداد اراضی زیر کشت گندم آبی ودیم کشور برای میزبانی علفهای هرز جدید با توجه به خصوصیات اقلیمی وخاکی آنها پی برد و اقدامات پیشگیری و قرنطینه ای لازم را انجام داد. اطلاعات بدست آمده نشان می دهد که در مزارع گندم آبی استان اصفهان ‮‭93‬ گونه گیاهی بعنوان علف هرز مطرح هستند. مهمترین علفهای هرز پهن برگ مزارع گندم آبی استان اصفهان به ترتیب اهمیت عبارت بودند از سلمه تره ‭(Chenopodium album)‬، هفت بند ‭(Polygonum aviculare)‬، خاکشیر تلخ ‭(Sisymbrium irio)‬و گل گندم ‭(Cent‬صصص‭aurea depressa). ‬مهمترین علفهای هرزباریک برگ مزارع گندم آبی استان اصفهان نیز به ترتیب اهمیت عبارت بودند از یولاف وحشی زمستانه ‭(Avena ludoviciana)‬، چاودار ‭(Secale cereale)‬، چچم ‭(Lolium temulentum)‬و خونی واش ‭(Phalaris minor) ‬دانست. مهمترین رستنیهای مزاحم قبل از برداشت گندم درمزارع گندم آبی این استان عبارت بودند از پیچک صحرایی ‭(Convolvulus arvensis)‬، ازمک ‭(Cardaria draba)‬، تلخه ‭(Acroptilon repens)‬و خارشتر ‭(Alhagi pseudalhagi) ‬در مزارع گندم دیم استان نیز ‮‭67‬ گونه گیاهی بعنوان علف هرز مطرح هستند. مهمترین علفهای هرز پهن برگ مزارع گندم دیم استان به ترتیب اهمیت عبارت بودند از ماستونک ‭(Turgenia latifolia)‬، شنگ ‭(Tragopogon graminifolius)‬و جغجغک ‭(Vaccaria grandiflora). ‬مهمترین علفهای هرز باریک برگ مزارع گندم دیم استان نیز به ترتیب اهمیت عبارت بودند از بروموس ‭(Bromus sp.)‬و چاودار ‭(Secale cereale) ‬مهمترین رستنیهای مزاحم قبل از برداشت گندم درمزارع گندم دیم این استان عبارت بودند از تلخه ‭(Acroptilon repens)‬، جارو همدانی ‭(Scariola orientalis)‬، پیچک صحرایی ‭(Convolvulus arvensis)‬و گلرنگ وحشی ‭(Carthamus oxycantha). ‬واژه های کلیدی: گندم، نقشه پراکنش، شاخص غالبیت، فراوانی، یکنواختی، میانگین تراکم