بررسی واکنش ژنوتیپ های امیدبخش گندم در آزمایش های یکنواخت مقایسه عملکرد هم اقلیم نسبت به لکه برگی سپتوریایی

بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم نسبت به عوامل بیماری زا و انتخاب لاین های مقاوم یکی از اساسی ترین مولفه ها در تدوین برنامه های موفق اصلاح برای مقاومت به بیماری می باشد. در این پژوهش واکنش ‮‭135‬ لاین امیدبخش اقلیم های چهارگانه گندم مربوط به سال های زراعی ‮‭1388-89‬ و ‮‭87-88‬ در 3 تکرار تصادفی به مدت 2 سال به انضمام ‮‭11‬ ژنوتیپ منتخب گندم به عنوان منابع کاندید مقاومت نسبت به بیماری لکه برگی سپتوریایی در مرحله گیاه کامل در شرایط مزرعه ای گرگان و دزفول با ایجاد آلودگی مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت. کاشت بذر به صورت خطی روی دو خط یک متری به فاصله ‮‭30‬ سانتی متر انجام شد. برای تسهیل در توسعه بیماری در اطراف مزرعه و بین هر ‮‭20‬ شماره بذر رقم شاهد محلی حساس به سپتوریا (تجن در گرگان و داراب2 در دزفول) کشت شده و آلودگی مصنوعی خزانه در مرحله پنجه زنی به صورت پراکنده کردن بقایای گیاهی آلوده جمع آوری شده از سال قبل و از مرحله پنجه زنی تا ظهور برگ پرچم در سه نوبت به صورت مایه زنی با سوسپانسیون ‮‭106‬ اسپور در هر میلی لیتر و استفاده از سیستم آبیاری افشانه (تنها در گرگان) انجام گردید. ارزیابی شدت بیماری قبل از رسیدن دانه و زمانی که حداقل 4 برگ از هر بوته گندم زنده و سبز بودند، با یادداشت برداری از واکنش ژنوتیپ ها به روش ساری و پرسکات تغییر یافته توسط ایال و همکاران در مقیاس دو رقمی ‮‭00-99‬ صورت گرفته و ژنوتیپ های گندم در گروه های مصون (‮‭00‬)، بسیارمقاوم (‮‭11-14‬)، مقاوم (‮‭15-34‬)، نیمه مقاوم (‮‭35-44‬)، نیمه حساس (‮‭45-64‬)، حساس (‮‭65-84‬) و بسیارحساس (‮‭85-99‬) قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از سه تکرار آزمایش، بیشترین شدت مشاهده شده به عنوان واکنش نهایی ژنوتیپ نسبت به بیماری در منطقه در نظر گرفته شد. با توجه به وجود سیستم میست و شرایط آب و هوایی مناسب جهت ظهور و توسعه بیماری در طول فصل زراعی در گرگان، آلودگی بر روی ژنوتیپ های مورد آزمایش در این محل نسبت به دزفول با شدت بیشتری مشاهده گردید. با استفاده از نتایج این پژوهش، ژنوتیپ های گندم که در مجموع از مقاومت قابل قبولی برخوردار بودند، می توانند در صورت داشتن خصوصیات زراعی، اصلاحی و تغذیه ای مطلوب توسط به نژادگران به عنوان رقم اصلاح شده جدید معرفی شوند. واژه های کلیدی: گندم، بیماری، سپتوریوز برگی، ارزیابی مقاومت، لاین، امیدبخش، ‭Septoria tritici‬، ‭Mycosphaerella graminicola