بررسی گزینش پذیری جذب عناصر سنگین(سرب و کادمیم) توسط گندم و کلزا

جابجایی گسترده مواد طبیعی و آلاینده ها به قسمتهای مختلف زیست محیطی (خاک، آب زیرزمینی و اتمسفر ) فشار شدیدی بر توانایی خود پالایی خاک وارد نموده است. تجمع آلاینده ها هم برای انسان و هم اکوسیستم در معرض آن موجب نگرانی شده است. در میان آلاینده ها، فلزات سنگین به دلیل غیرقابل تجزیه بودن و آثار زیانبار فیزیولوژیک بر جانداران حتی در غلظتهای کم، اهمیتی ویژه دارند. سرب و کادمیم از جمله فلزات سنگینی هستند که از منابع و مصارف گوناگون به آب، خاک، گیاه و نهایتا به زنجیره غذایی انسان و حیوانات راه می یابند و خسارتهایی جدی به بار می آورند. لذا، انجام پژوهشهایی در راستای پالایش این عناصر از محیط زیست ضروری است. روشهایی مختلف برای پالایش خاکهای آلوده وجود دارد که عمدتا بسیار گران و پرهزینه بوده و به این دلیل استفاده از روش های کم هزینه تر برای رفع آلودگی خاکهای آلوده می تواند به پالایش و استفاده بهینه از این اراضی کمک نماید. یکی از روشهای نوین و کم هزینه برای پالایش خاک های آلوده، استفاده از گیاهان ‭(Phytoremediation) ‬می باشد. گیاه پالایی یک تکنولوژی درحال ظهور است که با بهره گیری از گیاهان و سپس میکروارگانیسم های موجود در ریزوسفر برای حذف کردن، تغییر دادن یا محدود کردن مواد شیمیایی سمی در خاک، رسوبات، آبهای زیرزمینی، آبهای سطحی و حتی اتمسفر استفاده می شود. در این پژوهش جذب سرب و کادمیم توسط گندم و کلزا مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل: 1- روش گیاه پالایی (الف- روش گیاه پالایی طبیعی ‭(Phytoremediation) ‬وب- روش گیاه پالایی شیمیایی (2 ‭.(Phytoextraction- ‬عنصر سرب در سه سطح (0 ، ‮‭150‬ و ‮‭500‬ میلی گرم درکیلوگرم خاک) 3- عنصر کادمیم در سه سطح (0 ، 3 و ‮‭10‬ میلی گرم درکیلوگرم خاک) بودند. به منظور اجرای پژوهش، خاک غیر آلوده ای با بافت سیلتی لوم انتخاب شد. مقادیر مختلف سرب و کادمیم مطابق تیمارها به خاک اضافه شد و اجازه داده شد که خاک به حالت تعادل برسد. سپس بذر گندم و کلزا در گلدانها کشت گردید و اثرات سرب و کادمیم بر عملکرد گندم و کلزا مورد بررسی قرار گرفت. غلظت سرب و کادمیم در گیاه(کاه و کلش و دانه) و خاک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روش‭phytoextraction ‬قادر بوده که حلالیت سرب و کادمیم را در محلول خاک افزایش دهد، در نتیجه منجر به افزایش جذب سرب و کادمیم بیشتری در گیاه شده است. بنابراین در این بررسی، روش ‭phytoextraction‬، موثرترین روش در پالایش خاک بوده است. کلمات کلیدی: سرب، کادمیم، گندم ، کلزا، گیاه پالایی شیمیایی و گیاه پالایی طبیعی