معرفی پاتوتایپ های قارچ ‭Rhizoctonia solani ‬به روش ‭Sheath blight bioassay ‬و تعیین میزان مقاومت ارقام برنج شمال کشور

قارچ ‭Rhizoctonia solani ‬یکی از قارچ های بیماریزا بوده که نژادهای آن خسارت عمده ای به محصولات مختلف زراعی وارد می سازد. جدایه های ‭R. solani AGI-IA ‬باعث ایجاد بیماری سوختگی غلاف ‭(Sheath blight) ‬برنج می شود. این بیماری به عنوان دومین بیماری مهم قارچی برنج در مناطق شمالی کشور می باشد. اصولی ترین راه برای مبارزه با یک بیماری، شناخت دقیق عامل بیماری است. از بین روشهای متداول، تکنیک پکتیک زایموگرام، وسیله سریعی را برای تشخیص جدایه های زیادی از جمعیت ‭R. solani ‬پدید آورده است. الگوهای الکتروفورزی آنزیم پکتیناز می تواند به عنوان یک نشانگر جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و تفکیک ‭R. solani AGI-IA ‬مورد استفاده قرار گیرد. در همین راستا جدایه های ‭R. solani AGI-IA ‬از مزارع برنج کاری جداسازی و برای تعیین نقش فعالیت آنزیم پکتیناز و تعیین تنوع ژنتیکی بین جدایه ها از روش الکتروفورز پکتین زایموگرام استفاده شد. در مطالعه الکتروفورزی آنزیم دو لوکوس یکی برای آنزیم پلی گالاکتوروناز و دیگری برای پکتین استراز شناسایی شد و نهایتا شش الگوی آنزیمی ‭(ZP‬1‭-ZP‬6) برای پاتوژن معرفی گردیده است. شش الگوی آنزیمی در استان گلستان ‭(ZP‬1‭-ZP‬6) ، پنج الگو برای استان گیلان ‭(ZP‬2‭-ZP‬6) و چهار الگو آنزیمی ‭(ZP‬2‭-ZP‬5) برای استان مازندران معرفی گردید. دربررسی میزان مقاومت ارقام مختلف برنج نسبت به بیماری شیت بلایت، در سه اسنان برنج خیز شمال کشور، گروههای آنزیمی، بعنوان پاتوتایپ های قارچ ‭R. solani AGI-IA ‬مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های حاصل از زیست سنجی ارقام مختلف برنج با پاتوتایپ های قارچ پاتوژن ، نشان داد که الگوی زایموگرمی ( پاتوتایپ‭) ZP‬2 در هر سه استان بیشترین میزان خسارت را به ارقام برنج وارد کرده ( میانگین خسارت ‮‭3/28‬ از 5 ) و کمترین میزان خسارت، حاصل از پاتوتایپ ‭ZP‬4 ( میانگین خسارت ‮‭1/83‬ از 5 ) بوده است. بیشترین میزان خسارت غالبا بر روی ارقام پر محصول بود. بطوریکه در استان مازندران رقم فجر و ندا و در استان گیلان ارقام خزر و کادووس بیشترین میزان بیماری را از خود نشان دادند. البته در استان گلستان رقم شیرودی بیشترین میزان بیماری را از خود نشان داد و رقم دم سیاه قبل از رقم نعمت قرار گرفت و بیماری بیشتری را نشان داد. ارقام محلی طارم سنگی ، طارم محلی، علی کاظمی و صدری هاشمی مقاومت نسبی بیشتری به بیماری از خود نشان دادند. در بین کلیه ارقام محلی رقم طارم سنگی در استان گلستان مقاومت نسبی بیشتری نسبت به سایر ارقام محلی نشان داد و میانگین رتبه بندی خسارت دیدگی آن ‮‭1/5‬ بود. در بین ارقام مورد تحقیق ، رقمی که کاملا مقاوم به بیماری شیت بلایت باشد و میانگین رتبه بندی خسارت دیدگی آن 1 باشد، مشاهده نشد. این یافته ها تایید کرد که ارقام اصلاح شده به علت داشتن پنجه های زیاد و کوتاهی طول بوته نسبت به ارقام محلی که اغلب پا بلند و کم پنجه می باشند حساسیت بیشتری دارند لذا برای بدست آوردن محصول بیشتر و ارقام مقاوتر، بکارگیری تکنیک های مدرن زیستی ضروری است. واژه های کلیدی: شیت بلایت، ریزوکتونیا سولانی، پاتوتایپ،