بررسی بار بستر رودخانه ها در دو استان کشور (پروژه استان آذربایجان غربی)

مواد و ذرات فرسایش یافته در عرصه های آبخیز به سه شکل محلول، معلق و باربستر توسط آب رودخانه ها جابجا می شوند. در برآورد رسوبدهی حوزه های آبخیز دانستن میزان بار معلق و باربستر لازم است. معمولا اندازه گیری بار معلق در ایستگاه های رسوب سنجی و به طور روزانه صورت می گیرد. ولی این امر در مورد بار بستر اتفاق نمی افتد. در حال حاضر، علی رغم تفاوت زیادی که در تشکیلات زمین شناسی حوزه های آبخیز وجود دارد، میزان بار بستر رودخانه ها به صورت ضریبی ثابت از بار معلق در نظر گرفته می شود. در این حالت، خطای زیادی در برآورد بار رسوبی حوزه ها صورت می پذیرد. این طرح در صدد اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات بار بستر تعدادی از ایستگاه های هیدرومتری و برازش منحنی هایی بین بار بستر و بار معلق آنها در استان آذربایجان غربی است. برای این کار، پس از جمع آوری داده های بار بستر و معلق ایستگاه ها اقدام به تجزیه و تحلیل و برازش بهترین رابطه بین آن ها شد. در این طرح، سه ایستگاه هیدرومتری بدلان بر روی رودخانه الندچای، پل یزدکان بر روی رودخانه قطورچای و مزرعه بر روی رودخانه بارون چای در استان آذربایجان غربی انتخاب شدند. براساس آنالیزهای آماری مشخص شد که تمامی داده ها در سطح ‮‭99‬ درصد معنی دار بوده و با توجه به ضرایب همبستگی، اقدام به تعیین رابطه رگرسیونی مناسب شد. نسبت بار بستر به بار معلق در ایستگاه های هیدرومتری یزدکان، بدلان و مزرعه به طور مجزا به ترتیب ،‮‭49 79‬ و ‮‭13‬ درصد بود. این ضریب برای همه ایستگاه های هیدرومتری استان آذربایجان غربی مقدار ‮‭46‬ درصد را نشان داد. واژه های کلیدی: بار بستر، بار معلق، انتقال رسوب، نمونه برداری، بار رسوبی رودخانه