کنترل بیولوژیک کرم سیب بر مبنای مدل پیش آگاهی ساعت-درجه در منطقه دماوند

کرم سیب، ‭Cydia pomonella (Linnaeus)‬، آفت کلیدی باغهای سیب، گردو، گلابی و به در ایران است. در طول سالیان گذشته استفاده از روش های مختلف مدیریت انبوهی این آفت، مثل روش کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبورهای پارازیتویید تخم خانواده ی ‭Trichogrammatidae ‬مد نظر پژوهشگران بوده است. در پژوهش حاضر، کارایی کنترل بیولوژیک کرم سیب با استفاده از سوش بومی و موثر زنبورهای یاد شده در یک باغ سیب مهم از نظر اقتصادی در شهرستان دماوند در کنار تیمار کنترل شیمیایی و شاهد بدون کنترل ارزیابی شد. در این راستا، زمان دقیق رهاسازی زنبورها با استفاده از مدل پیش آگاهی از فنولوژی کرم سیب بر مبنای ساعت-درجه ی سلسیوس تعیین شد. سه گونه زنبور پارازیتویید از خانواده ی یاد شده با نامهای ‭Trichogramma brassicae‬، ‭T. pintoi ‬و ‭T. embryophagum ‬از باغهای منطقه ی مورد بررسی جمع آوری و شناسایی شدند. نتایج بررسیهای آزمایشگاهی در مورد مقایسه ی میزان باروری، طول عمر و میزان پارازیتیسم تخمهای کرم سیب نشان داد، گونه ی ‭T. embryophagum ‬نسبت به دو گونه ی دیگر برای رهاسازی و استفاده در برنامه های کنترل بیولوژیک کرم سیب در منطقه ی مورد بررسی مناسبتر است. علاوه بر این، ضمن تعیین بیوفیکس کرم سیب با استفاده از تله های فرمونی، دمای محیط به منظور محاسبه مجموع گرمای موثر ساعتی تامین شده ثبت شد. بر اساس داده های دمایی و با توجه به مدل پیش آگاهی فنولوژیک، مناسب-ترین زمانها برای رهاسازی سوش انتخاب شده ی زنبور به منظور کنترل بیولوژیک کرم سیب تعیین شد. بر همین اساس، رهاسازی زنبور تریکوگراما در 5 مرحله در زمانهای فیزیولوژیک ،‮‭3167‬ ،‮‭4480‬ ،‮‭19344 6451‬ و ‮‭21580‬ ساعت-درجه ی سلسیوس.انجام شد. نتایج حاصل از ارزیابی کارایی روش کنترل بیولوژیک در مقایسه با کنترل شیمیایی نشان داد، بین تیمارهای یاد شده در سطح احتمال 5 درصد از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود ندارد. این در حالی بود که میزان خسارت آفت در تیمار شاهد در مقایسه با دو تیمار دیگر بیشتر بود. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده مشخص شد، آلودگی میوه ها به خسارت کرم سیب در تیمارهای کنترل بیولوژیک و شیمیایی به ترتیب ‮‭47/46‬ و ‮‭50/73‬ درصد کمتر از تیمار شاهد بود. لازم به ذکر است که خسارت کرم سیب در تیمار شاهد ‮‭52/06‬ درصد بود. در نهایت، بر اساس یافته های این پژوهش میتوان گفت، کنترل بیولوژیک مطلوب کرم سیب، با استفاده از زنبور پارازیتویید ‭T. embryophagum‬، در صورت رعایت مسایل فنی موضوع و در نهایت ارزیابی برنامه از مرحله ی انتخاب سوش موثر تا کاربرد امکان پذیر است. کلمات کلیدی: کرم سیب، کنترل بیولوژیک، مدل فنولوژیک، پیش آگاهی، تریکوگراما