بررسی اثر کاربرد انواع خاکپوش بر افزایش ذخیره رطوبتی خاک و عملکرد کمی و کیفی بادام دیم و آبی ‭( Prunus amigdalus L. ) ‬در استان فارس

ضرورت بکارگیری خاکپوش به منظور افزایش ذخیره رطوبتی آب در خاک و کارایی استفاده آب و همچنین اثرات آن بر افزایش عملکرد و کیفیت محصول بادام در دو شرایط دیم و آبی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پس از نمونه برداری مرکب از اعماق ‮‭0-30‬ ، ‮‭30-60‬ و ‮‭60-90‬ سانتی متر و تجزیه فیزیکو شیمیایی خاک و تعیین میزان عناصر غذایی نمونه خاک، آزمایش در دو شرایط دیم و آبی (با سیستم آبیاری قطرهصایص) با 9 تیمار در قالب طرح کرتهای نواری به مدت 2 سال با سه تکرار و در هر کرت 4 اصله درخت بادام‭(Prunus amigdalus L. ) ‬با سن ‮‭12‬ سال و با فاصله کشت 7*5 متر در منطقه دزکرد شهرستان اقلید انجام پذیرفت. تیمارهای آزمایش شامل 1 شاهد( بدون مصرف خاکپوش) 2- مصرف پامیس به ضخامت 2 سانتیمتر در سایه انداز هر درخت 3 - مصرف ضایعات سرشاخه های خرد شده درختان به ضخامت ‮‭10‬ سانتیمتر در سایه انداز هر درخت 4- مصرف تفاله شیرین بیان به ضخامت ‮‭10‬ سانتیمتر در سایه انداز هر درخت 5- مصرف کاه به ضخامت ‮‭10‬ سانتیمتر در سایه انداز هر درخت و پوشش کامل تیمارهای 3،‮‭4 2‬، و 5 بود. این آزمایش بر روی‮‭120‬ اصله درخت یکنواخت انجام گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد مالچ کاه و ضایعات سرشاخه های خرد شده بادام و تفاله شیرین بیان در سایه انداز تاثیر بسزایی بر افزایش رطوبت خاک تا عمق ‮‭75‬ سانتیمتری خاک داشت و موجب افزایش رطوبت قابل دسترس خاک به صورت تجمعی در طول فصل رشد به ترتیب در شرایط آبی به میزان ‮‭289/5‬ ، ‮‭257/8‬ و ‮‭227/2‬ میلیمتر و در شرایط دیم به میزان 4/،‮‭185/1 215‬ و ‮‭163/7‬ میلیمتر در محدوده ریشه نسبت به تیمار شاهد شد. در شرایط دیم ضریب استرس خاکی ‭Ks ‬مربوط به تیمارهای کاربرد پوشش کامل مالچ کاه و خرده چوب در شرایط دیم به ترتیب به میزان ‮‭19/4‬ و ‮‭16/4‬ درصد نسبت به شاهد(عدم کاربرد مالچ) افزایش یافت. بیشترین میزان نفوذپذیری در شرایط دیم مربوط به تیمارهای کاربرد مالچ کاه در سایه انداز و بصورت پوشش کامل بود که نفوذپذیری خاک را به میزان ‮‭34/04 - 48/9‬ درصد افزایش داد. اثر تیمارهای آزمایشی بر صفات فیزیولوژیکی در شرایط دیم و آبیاری معنی دار بود. کاربرد مالچ چه بصورت پوشش کامل و چه به صورت کاربرد در سطح سایه انداز درخت موجب بهبود صفات رویشی و زایشی درختان از جمله میانگین تعداد شاخه های فصل جاری، زمان باز شدن جوانه های گل، شدت گلدهی، ابعاد، وزن و ارزش رنگ و درصد چوکی و دوقلویی مغز در هر دو شرایط دیم و آبیاری شد. نتایج نشان داد که در شرایط دیم تیمار کاربرد مالچ شیرین بیان بجز در مورد غلظت عنصر روی در برگ در مورد غلظت سایر عناصر غذایی وضعیت بسیار مناسبی را در شرایط دیم دارا بود. در شرایط آبیاری اختلاف معنی دار بین کاربرد مالچ بین تیمارهای آزمایشی و تیمار شاهد مشاهده نشد و حتی در بعضی موارد مانند کاربرد پوشش کامل مالچ کاه و کاربرد مالچ پامیس در سایه انداز درخت این میزان غلظت نیتروژن در نمونه های برگی نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان داد. این مسیله می تواند به دلیل افزایش نسبت ‭C/N ‬در تیمار کاربرد مالچ کاه در شرایط آبیاری باشد. بررسی منافع خالص تیمارهای کاربرد مالچ در شرایط دیم و آبی نشان داد که بهترین تیمار از نظر ارزش اقتصادی کاربرد مالچ کاه در سایه انداز درخت بود. این تیمار در شرایط دیم نسبت به تیمار شاهد( بدون کاربرد مالچ) موجب افزایش منافع خالص به میزان ‮‭143/9‬درصد و در شرایط آبیاری ‮‭138/5‬ درصد شد. نتایج نشان داد که از نظر مدیریت حفظ رطوبت خاک، بهترین تیمار کاربرد مالچ کاه در سایه انداز درخت در شرایط آبیاری قطره ای و پوشش کامل مالچ کاه در شرایط دیم می باشد. کاربرد پوشش کامل مالچ چوب خرد شده و تفاله شیرین بیان در اولویت بعد قرار دارند. اما بهترین ارزش اقتصادی در هر دو شرایط دیم و آبی به ترتیب متعلق به تیمار های کاربرد مالچ های کاه، سرشاخه های خرد شده، ضایعات ریشه شیرین بیان و در نهایت کاربرد مالچ پامیس در سطح سایه انداز درخت بود. واژه های کلیدی: بادام، رطوبت خاک، مالچ آلی، مالچ پامیس، منافع خالص