پهنه بندی اقلیمی با تاکید بر پارامترهای موثر بر ریزگرد و روندیابی متغیرهای مرتبط در استان های ایلام، خوزستان و بوشهر

فرسایش بادی یکی از بارزترین مصادیق و اصلی ترین شناسه های جریان ویران گر بیابان زایی محسوب شده و در شمار مهم ترین مشکلات سد راه توسعه و عمران در اغلب کشورهای قرار گرفته در زیست اقلیم های فراخشک، خشک و نیمه خشک محسوب می شود. نسبت سطوح مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی در ایران بیش از شش برابر متوسط جهانی است. از اینرو هدف این پژوهش، پهنه بندی اقلیمی منطقه غرب و جنوب غرب کشور با تکیه بر عوامل باد و تعیین روند تغییرات باد می باشد. در این بررسی ‮‭77‬ متغیر اقلیمی در بازه های زمانی ماهانه و سالانه از ایستگاه های هواشناسی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در داخل و مناطق مجاور منطقه مورد بررسی انتخاب گردید و جهت کاهش تعداد متغیرها و تعیین عوامل موثر از تحلیل عاملی به روش تجزیه مولفه های اصلی با دوران واریماکس استفاده شد. سپس توزیع فضایی امتیازات عاملی ترسیم گردید و به منظور بررسی روند تغییرات متغیرهای باد از آزمون ناپارامتریک من کندال استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی، شش عامل دمای گرمایشی-بارش، متوسط سرعت باد، سرعت باد غالب، رطوبت نسبی، سریعترین سرعت باد و تابش را شناسایی کرد که این عوامل به ترتیب ‮‭01‬/،‮‭78 24‬/،‮‭65 19‬/،‮‭66 14‬/،‮‭9/85 12‬ و ‮‭3/09‬ درصد و در مجموع ‮‭84‬ درصد واریانس داده ها را شامل می شوند و در این منطقه هفت پهنه اقلیمی به روش وارد تعیین شد. همچنین نتایج تحلیل روند سرعت باد از سال شروع هر ایستگاه تا سال ‮‭2010‬ نشان می دهد که در اکثر ماه های سال و همچنین در مقیاس سالانه، در ایستگاه های منتخب روند سریعترین باد به صورت کاهشی است و ایستگاه های کنگان جم، رامهرمز، دزفول و دهلران دارای روندهای معنی دار می باشند و تقریبا در تمامی فصول ایستگاه کنگان جم از بیشترین مقدار کاهش روند برخوردار بوده است. واژه های کلیدی: عوامل اقلیمی، باد، تحلیل عاملی، روند، من-کندال، ایلام، بوشهر و خوزستان