ارزیابی تحمل به خشکی در هیبریدهای منوژرم چغندرقند در شرایط مزرعه

کمبود آب از عوامل مهم محدود کننده تولیدات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان می باشد. معرفی ارقام متحمل به خشکی محصولات زراعی از جمله چغندرقند در این مناطق از اولویت خاصی برخوردار است. این تحقیق در قالب یک آزمایش ‮‭16‬ رقمی به مدت دو سال (‮‭1391-92‬) در دو منطقه کرج و مشهد اجرا شد. آزمایش شامل ‮‭13‬هیبرید منوژرم دیپلویید که از برنامه های اصلاحی قبلی انتخاب شده بودند، دو رقم غیرمتحمل (جلگه و گدوک) و یک رقم متحمل به خشکی ‭(IR‬7) به عنوان شاهد بود که بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار و در کرت های سه خطی به طول 8 متر مورد ارزیابی قرار گرفت. فاکتور اصلی سطوح آبیاری (نرمال و تنش) و فاکتور فرعی رقم بود. بذر هیبرید ها در فروردین ماه هر سال در مزرعه ایستگاه تحقیقات مهندس مطهری کرج و مزرعه ایستگاه تحقیقات طرق مشهد کشت شد. در هر دو شرایط، آبیاری ها تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته ها) بطور معمول انجام شد اما آبیاری های بعدی در شرایط تنش براساس ‮‭200‬ میلی متر و در شرایط بدون تنش براساس ‮‭90‬ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس ‭A ‬صورت گرفت. پس از برداشت، عملکرد کمی و کیفی هیبریدها تعیین شد. نتایج نشان داد که در کرج در طی دو سال، هیبرید های شماره 3 ((‮‭7112‬ * ‮‭18‬‭.SB‬‮‭36‬) * 5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬و 5 ((‮‭7112‬ * ‮‭39‬‭.SB‬‮‭36‬) * 5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬نسبت به سایر هیبریدها از عملکرد و پایداری عملکرد بالاتری برخوردار می باشند. با توجه به اینکه آلودگی به بیماری ریزومانیا در آزمایشات مشهد تاثیر گذاشته بود لذا استنتاج دقیق امکان پذیر نبود. با این حال و در مجموع دو سال اجرای آزمایشات در مشهد، هیبرید های شماره 4 ((‮‭7112‬ * ‮‭28‬‭.SB‬‮‭36‬) * 5‭RR-‬‮‭87‬‭-HS) ‬و ‮‭10‬ ((‮‭7112‬ * 3‭-SB‬‮‭36‬‭) *S‬1) از عملکرد و تحمل به خشکی بالاتری برخوردار بودند. واژه های کلیدی: تنش خشکی، هیبرید، منوژرم، گرده افشان، چغندرقند