ارزیابی جامع اثربخشی فنی، اقتصادی و زیست محیطی اجرای سیستم های خاک ورزی حفاظتی در کشت گندم ( گزارش منطقه ای استان گلستان )

عوامل محدود کننده برای استقرار بذر در خاک، جوانه زنی و سبز شدن بذر و رشد مناسب گیاه تابعی از منابع اصلی تولید یعنی خاک و آب بوده و انتخاب نوع و روش خاک ورزی باعث پایدار ماندن این منابع برای کشاورزی می گردد به همین منظور در یک مزرعه با بقایای سویا، سه روش خاک ورزی مطالعه گردید. پروژه درقالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تیمار و چهار تکرار وابعاد هر کرت 8 ا ‮‭20‬ متربرای کاشت گندم اجرا گردید. تیمارهای درنظر گرفته شده عبارت بودند از : بی خاک ورزی با خطی کار، کم خاک ورزی با خاک ورز مرکب، خاک ورزی مرسوم. پارامترهای مزرعه ای مانند بازده و ظرفیت مزرعه ای، مخلوط شدن بقایا، مواد آلی، شاخص های سبز شدن، شاخص های انرژی و بازده برنامه ای و عملکرد اندازه گیری و محاسبه شدند. نتایج نشان داد که بی خاک ورزی با خطی کار بیشترین ظرفیت مزرعه ای کل یعنی‮‭0/78‬ هکتار در ساعت بدون برگردان کردن بقایای گیاهی را داشت وخاک ورز مرکب در حدود ‮‭50‬ درصد بقایا را با خاک مخلوط کرده بود. مقدار ماده آلی برای بی خاک ورزی و خاک ورزی مرسوم به ترتیب ‮‭1/85‬ و ‮‭1/95‬ درصد اندازه گیری شد. خاک ورزی با خاک ورز مرکب بطور معنی داری دارای سرعت سبز شدن بهتری به میزان ‮‭5/85‬ بوته در روز بر مترمربع و درصد سبز ‮‭32/6‬ بود و بی خاک ورزی با ‮‭21/05‬ روز میانگین زمان جوانه زنی کمتری داشت. مقدار عملکرد گندم در بی خاک ورزی با ‮‭4315‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمارهای دیگر بدون اختلاف معنی دار برتری داشت. شاخص های انرژی بهتر یعنی راندمان انرژی‮‭5/52‬ ، بهره دهی انرژی ‮‭36/0‬ ‭Kg/MJ ‬، شدت انرژی 2‭/Kg/MJ‬‮‭84‬ و افزوده خالص انرژی همراه با بیشترین عملکرد در روش بی خاک ورزی با خطی کار بدست آمد و سودمندترین روش و بهترین بازده برنامه ای را دارا بود. واژه های کلیدی : خاک ورزی حفاظتی، بی خاک ورزی، گندم، انرژی