ارزیابی تنوع ژنتیکی لاینهای گندم نان سرداری با استفاده از خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی

به منظور بررسی تنوع در بین لاینهای گندم سرداری در شرایط دیم تعداد ‮‭625‬ لاین سرداری در سال زراعی ‮‭1387-1388‬ به همراه سرداری معمولی و رقم آذر2 به صورت مشاهده ای و در سالهای بعد در قالب طرح آلفا لاتیس با 2 تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه به مدت چهار سال و مواد انتخابی (‮‭144‬ شماره) در ایستگاه قاملو به مدت یکسال ارزیابی شدند. در طول مراحل اجرای تحقیق از صفات درصد سبز، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول پرشدن دانه، ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه، طول سنبله، طول پدانکل، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، بیماریهای شایع در شرایط طبیعی و عملکرد دانه یادداشت برداری بعمل آمد. نتایج پژوهش نشان داد که تنوع بسیار زیادی برای اغلب صفات مورد مطالعه وجود داشت و براساس تجزیه ی خوشه ای بر مبنای تمامی صفات به روش وارد، ژنوتیپ ها در پنج خوشه گروه بندی شدند، ژنوتیپ های موجود در خوشه های اول و چهارم از نظر صفات مورد مطالعه برتر از ژنوتیپ های سایر خوشه ها بودند، لذا برای استفاده در برنامه های به نژادی پیشنهاد می شوند. براساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام در مدل به دست آمده صفات وزن هزاردانه و ارتفاع بوته با اثر مثبت و معنی دار و صفات تعداد روز تا سنبله دهی و طول سنبله با اثر منفی و معنی دار در مدل باقی ماندند. تجزیه به عامل ها، چهار عامل ‮‭63‬ درصد تغییرات کل را تبیین کردند را مشخص نمود. نتایج این بررسی نشان داد که بین لاینهای سرداری تنوع زیادی برای تحمل به بیماریها از جمله سیاهک پنهان معمولی، سپتوریا و فوزاریوم سنبله وجود داشت. کلمات کلیدی: گندم، لاینهای سرداری، تجزیه خوشه ای، تجزیه عاملی و بیماری.