بررسی تاثیر مقادیر مختلف کلش گندم و نیتروژن بر عملکرد گندم دیم در دو نوع تناوب زراعی

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف کلش و نیتروژن بر عملکرد گندم دیم در دو نوع سیستم تناوب زراعی، دو آزمایش جداگانه در سیستم تناوب گندم- گندم و سیستم تناوب آیش- گندم به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار از سال زراعی ‮‭1380-81‬ به مدت 5 سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم خدابنده اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن دار (صفر، ،‮‭100 50‬ و ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار اوره) و چهار سطح کلش (صفر، 5/،‮‭3 1‬ و ‮‭4/5‬ تن در هکتار) بود. در یک قطعه از آزمایش چهار سال به طور متوالی گندم در آن کاشته شد و در هر سال تیمارهای فوق الذکر نیز اعمال شد. در حالی که در قسمت دوم قطعه زمین انتخابی، یک سال ضمن اعمال تیمار کلش، آیش گذاشته شده بود و در سال بعد ضمن اعمال تیمارهای نیتروژن، گندم کاشته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر سال، مقادیر کود نیتروژن دار، کلش و همچنین اثر متقابل آنها بر اغلب صفات مورد مطالعه معنی دار است. در سیستم تناوب آیش- گندم با اینکه بارندگی در سال اول بیشتر بود اما عملکرد در سال دوم (‮‭1/099‬ تن در هکتار) بیشتر از سال اول (‮‭0/805‬ تن در هکتار) به دست آمد. اما در سیستم گندم- گندم در سال اول عملکرد دانه (‮‭1/538‬ تن در هکتار) بیشتر از سال های بعدی بود. مصرف کود نیتروژن دار موجب افزایش عملکرد دانه گردید ولی بکارگیری کلش عملکرد دانه را کاهش داد. نتایج ‭T-test ‬دو سیستم تناوبی نیز نشان داد که عملکرد در سال های مشابه در سیستم تناوب آیش- گندم بیشتر از سیستم گندم- گندم بود. بنابر این با عنایت به نتایج به دست آمده، مصرف ‮‭100‬ کیلوگرم کود اوره در هکتار و بکارگیری سیستم تناوب زراعی آیش- گندم در دیمزارهای شهرستان خدابنده و مناطق با اقلیم و خاک مشابه توصیه می گردد. کلمات کلیدی: گندم، سیستم تناوب زراعی، کلش، نیتروژن، ، عملکرد دانه.