ارزیابی اکوفیزیولوژیکی و ژنتیکی حساسیت به سرما در توده کهور پاکستانی موجود در استان خوزستان

بروز دماهای زیر صفر و تکرر آن در زمستان های اخیر در ماسه زارهای استان خوزستان، موجب سرمازدگی و خشکیدگی بخش های گسترده ای از جنگل های دست کاشت کهور پاکستانی در این عرصه ها شده است. به منظور بررسی وضعیت این حساسیت در توده حساس و تک پایه های متحمل این گونه، از طریق تعیین دماهای زیر صفر بحرانی و نیز زمان های بحرانی در دماهای مختلف زیر صفر، از جنبه های فیزیولوژیکی و نیز بررسی ژنتیکی- مولکولی توده حساس و تک پایه های متحمل در سال 1391 یک پروژه پژوهشی به مدت سه سال اجرا شد. در این تحقیق از یک طرح آماری اسپلیت اسپیلت پلات در قالب کاملا تصادفی با 6 تکرار استفاده شد. به طوری که پایه های حساس و متحمل به عنوان تیمار اصلی، دما های مختلف با 4 سطح (1-، 3-، 5- و 7- درجه سانتی گراد) به عنوان تیمار فرعی اول و زمان های مختلف اعمال سرما (1، 2، 3 و 4 ساعت) به عنوان تیمار فرعی دوم در نظر گرفته شدند. پس از سرمادهی میزان نشست الکترولیت ها از غشا سلول های برگ و ساقه، میزان فلوسانس کلروفیل ӀӀ و کارایی فتوسنتز برگ ها اندازه گیری و LT50نیز محاسبه شد. علاوه بر آن نمونه هایی از پایه های متحمل از نظر ژنتیکی- مولکولی مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی وضعیت میانگین ها معلوم ساخت که درصد نشت الکترولیت های پایه های حساس تحت شرایط تنش سرمایی در حد آماری بیشتر از پایه های متحمل می باشد. هم چنین با کاهش دما در حد معنی داری میزان نشت الکترولیت ها از برگ و ساقه کهور افزایش یافت. بررسی LT50 در بین پایه های متحمل مشخص ساخت که تا بروز دمای 7- درجه سانتی گراد آسیبی نخواهند دید و با بروز دمای 7- درجه سانتی گراد پس از یک ساعت تنها برگ های گیاه صدمه دیده اما ساقه ها از تحمل بیشتری برخوردار بوده و قادرند این دما را تا سه ساعت تحمل نمایند در حالی که در پایه های حساس حتی تداوم دمای 3- درجه تا چهار ساعت و دما 5- درجه به مدت دو ساعت سبب مرگ 50% خواهد شد. نتایجنشاندادکهدرتنشدماهایپایین، درختان حساس دارایعملکردکوانتومی فتوسیستم II(Fv/Fm) کمترینسبتبهپایه های متحملبودند. بررسی مولکولی و ژنتیکی بر رویفرزندان درختانی که بعد از سرمای کشنده ی 8/3- درجه ی سانتی گرادی در عرصه به صورت سبز باقی مانده بودند معلوم ساخت که این درختان (9 پایه) ازنظر ژنتیکی متحمل به سرما بوده و تحمل به سرمای آن ها ناشی از آلل های مشترکی است که همه ی این 9 درخت نشان داده اند.واژه های کلیدی: کهور پاکستانی، نشت الکترولیت ها، کلروفیل فلورسانس، LT50، تحمل به سرما