واسنجی مدل تجربی EPM از طریق بررسی رسوب مخازن بندهای کوچک در غرب و شمال غرب ایران

فرسایش باعث هدررفت خاک، کاهش حاصلخیزی و به طور کلی کاهش کیفی آب و خاک می گردد.در بسیاری از حوضه های کشور، مدل های تجربی زیادی از جمله مدلEPM به منظور برآورد فرسایش و رسوب مورد استفاده قرار گرفته است که ممکن است برای سایر مناطق مناسب نباشند. به منظور بالابردن اعتبار چنین مدل هایی نیازمند واسنجی آن ها می باشیم. در این تحقیق، بررسی نتایج حاصل از مدل EPM با میزان رسوب نهشته شده در مخازن بندهای کوچک با هدف تعیین کارایی مدل در برآورد فرسایش خاک و رسوب انجام شده است. به این منظوردربیست و سه مخزن،حجم رسوبات اندازه گیری و برای حوزه آبخیز هر مخزن نیز با استفاده از مدل مقدار حجم رسوب برآورد گردید.ارزیابیکاراییمدلبااستفادهازآمارهبیبعدنشوساتکلیف،انجامگرفت. نتایج نشان داد کهکمترین میزان فرسایش ویژه(WSP) مربوط به حوضه اوزون دره 2 در استان آذربایجان غربی به میزان 6/104متر مکعب در کیلومتر مربع در سال و بیشترین میزان فرسایش ویژه متعلق به حوضه چهل چشمه با مقدار 6/1670 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال می باشد.بررسی ضریب رسوبدهی(Ru) نشان داد که حوضه اوزن دره1 با ضریب رسوبدهی 12/0 و حوضه دوگر با ضریب رسوبدهی 61/0به ترتیب دارای کمترین و بیشترین ضریب رسوبدهی در بین حوضه های مورد بررسی می باشند. نتایج حاصل از بررسی درصد خطای نسبی نشان داد که مدل EPM در بسیاری از حوضه ها بیش برآورد بوده و کارایی آن برابر2/0- می باشد بنابراین می توان نتیجه گرفت که نتایج بدست آمده از مدل EPM بر اساس شرایط حوضه های مورد مطالعه نزدیک به واقعیت نمی باشندومدل از کارایی خوبی برخوردار نیست.همچنین در حوضه های مورد بررسی پارامترهای ضریب استفاده از زمین و ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش دارای بیشترین شاخص حساسیت می باشند وکارایی مدل پس از تحلیل حساسیت برابر 44/0 شده است که بیانگر افزایش کارایی آن می باشد.واژههایکلیدی:بندهای کوچک،خطای نسبی، ضریب رسوبدهی، کارایی، مدلEPM