ارزیابی وضعیت حاصلخیزی خاک با استفاده از روش های درختان تصمیم گیری تصادفی و زمین آماری در اراضی زهک دشت سیستان

تحقیق حاضر با هدف تعیین وضعیت حاصلخیزی خاک های اراضی شهرستان زهک دشت سیستان در سطح حدود 41 هزار هکتار اجرا شد. 460 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتیمتر و در یک شبکه بندی 750 متری برداشت شد. پس از آماده سازی نمونه ها، اجزای بافت خاک، هدایت الکتریکی عصاره اشباع، pH، مقدار کربن آلی و مقادیر فسفر، پتاسیم، آهن، روی، منگنز و مس قابل جذب خاک با روش های استاندارد تعیین شدند. تکنیک های زمین آماری و درختان تصمیم گیری تصادفی جهت مدل سازی و تهیه نقشه های ویژگی مورد مطالعه استفاده شدند. متغیرهای کمکی محیطی از مدل رقومی ارتفاع و تصاویر ماهواره منطقه مطالعاتی با بزرگ نمایی 30 متر استخراج شدند. 361 نمونه برای آموزش و 99 نمونه برای اعتبارسنجی مستقل مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میانگین بافت خاک منطقه مورد مطالعه لوم و لوم شنی است. خاک های منطقه مطالعاتی تحت تاثیر شوری با میانگین هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 17/4 دسی زیمنس بر متر قرار داشتند. مقدار کربن آلی خاک های منطقه زهک با میانگین 0/32 درصد منطقه زهک بسیار پایین است. مقدار روی قابل جذب خاک در همه اراضی منطقه مطالعاتی با میانگین 0/19 میلیگرم در کیلوگرم کم بود و اکثر منطقه مطالعاتی نیز مقدار آهن قابل جذب کمی داشتند (میانگین برابر 3/46 میلیگرم در کیلوگرم). نتایج نشان داد که تنها منگنز قابل جذب خاک دارای وابستگی مکانی زیادی داشت و بالاترین دقت نقشه ها هم مربوط به منگنز با هر دو مدل بود. مقایسه دو مدل نشان داد که استفاده از مدل درختان تصمیمگیری تصادفی دقت نقشه های رس، هدایت الکتریکی عصاره اشباع، کربن آلی و منگنز قابل جذب را 10/9، 11/4، 12 و 6 درصد نسبت به روش زمین آمار افزایش داد. مهمترین متغیرها در مدل درختان تصمیم گیری تصادفی برای پیش بینی اجزای بافت خاک و pH، متغیرهای کمکی فاصله از رودخانه و شبکه کانال ها بودند. مهمترین متغیرها برای پیشبینی کربن آلی و شوری خاک باندهای ماهواره ای و نقشه رس خاک بودند. نتایج این تحقیق ناهمگنی تغییرات خصوصیات و شرایط تشکیل خاک را در این دشت سیلابی نشان داد. بررسی سایر مدل ها و روش ها جهت تهیه نقشه ویژگی های خاک در منطقه زهک توصیه میشود. استفاده از نقشه برداری رقومی خاک برای سایر مناطق کشور پیشنهاد میشود. برنامه جامع برای افزایش کربن آلی خاک در منطقه زهک ضروری است. ترویج استفاده از کودهای روی و آهن در اراضی منطقه توصیه میشود. واژه های کلیدی: تغییرپذیری مکانی خاک، دشت سیلابی، منطقه سیستان، نقشه برداری رقومی خاک، ویژگی های خاک