بررسی کارایی مدیریت شیمیایی علف های هرز در نظام های مختلف کشاورزی (متداول و حفاظتی) در منطقه سرد خراسان رضوی

از بین رفتن خاک به عنوان مهم ترین منبع تولید در نظام شخم برگردان (رایج)، یکی از نگرانی های اصلی مطرح در سال های اخیر بوده و استفاده از شخم حفاظتی با حفظ بقایا می تواند پاسخی به این نگرانی باشد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و میزان بقایای گیاهی در نظام های کشاورزی حفاظتی و رایج بر کارایی مبارزه شیمیایی با آن ها در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه جلگه رخ (خراسان رضوی) در طی سال های زراعی 96-93 انجام شد. قالب طرح کرت های دو بار خرد شده با سه تکرار در تناوب چغندر قند، جو، ذرت، گندم بود. تیمارهای آزمایش شامل شیوه های مختلف خاک ورزی در سه سطح 1- شیوه متداول خاک ورزی (شخم + دیسک + تسطیح + ایجاد فارو + کاشت با بذر کار)، 2- شخم کاهش یافته (خاک ورز مرکب+سیکلوتیلر+کاشت با بذرکار) و 3- بی خاک ورزی (کاشت مستقیم با بذرکار مخصوص) در کرت های اصلی ومدیریت بقایای گیاهی در سه سطح بدون بقایا، حفظ 30% بقایا و حفظ 60% بقایای محصول در کرت های فرعی قرار گرفت. سه تیمار مهار شیمیایی علفهای هرز، مهار دستی، و بدون مهار علفهای هرز در کرتهای فرعی فرعی قرار گرفتند. ابعاد واحد های آزمایشی10×4متر بود. جهت مهار شیمیایی علفهای هرز در چغندر قند از تیمار بتانال پروگرس ا اف به میزان 3 لیتر در هکتار +گالانت سوپر1 لیتر در هکتار، برای ذرت از تیمار 1 لیتر در هکتار ماده تجارتی علفکش نیکوسولفورن+ 1 لیتر برمایسید ام آ، و برای گندم از علفکش توفوردی+ام سی پی آ با میزان 5/1 لیتر+ کلودینافوپ پروپارژیل1لیتر (تاپیک 8%) در هکتار استفاده شد. برای کشت محصولات زراعی از ارقام تجاری رایج منطقه استفاده شد. نمونه گیری از علف های هرز 30 روز پس از مصرف علفکش ها انجام شد. نتایج نشان داد کاربرد علفکش های پس رویشی در چغندر باعث کاهش معنی دار تراکم (31 درصد) و وزن خشک(57 درصد) علف های هرز و افزایش معنی دار عملکرد (64 درصد) نسبت به شاهد شد. با این وجود مبارزه شیمایی نتوانست عملکرد ریشه چغندر را در نظام کم خاک ورزی و بی خاک ورزی حفظ کند. سطوح مختلف بقایای گیاهی اما اثری بر عملکرد چغندرقند نداشت.گیاه زراعی جو با توجه به اینکه خود گیاه رقیبی برای علف های هرز محسوب می شود و دارای قدرت پنجه زنی و پوشش مناسب زمین است توانست بر علف های هرز غلبه پیدا کند و مشکلی در نظام خاک ورزی حفاظتی نداشت و در نتیجه اثر خاک-ورزی، سطوح مختلف بقایا و حتی مبارزه شیمایی با وجود تاثیر بر علف های هرز، بر عملکرد جو معنی دار نشد. در ذرت خاک ورزی رایج موجب کاهش معنی دار علف های هرز (83 درصد نسبت به بی خاک ورزی) گردید و در نتیجه عملکرد دانه ذرت در نظام خاک ورزی رایج و کم خاک ورزی (به ترتیب 53/3 و 33/4 تن در هکتار) به طور معنی داری نسبت به نظام بی خاک ورزی (14/3 تن در هکنار) افزایش یافت. سطوح مختلف بقایای گیاهی اثری بر عملکرد نداشت ولی مبارزه شیمایی با علف های هرز در ذرت موجب افزایش معنی دار عملکرد (23% نسبت به شاهد بدون وجین)، هم سطح با وجین دستی شد. در گندم بهترین عملکرد دانه در نظام کم خاک ورزی، وجود 30درصد بقایا و البته مبارزه شیمایی با علف های هرز به دست آمد. واژه های کلیدی: بی خاک ورزی، تراکم، علفکش، عملکرد، کم خاک ورزی، وزن خشک