مروری بر ضوابط مکان یابی بندهای اصلاحی آبخیزداری و سدهای کوتاه

موفقیت پروژه های آبخیزداری تا اندازه زیادی به تعیین مناسب محل آن بستگی دارد. در این مقاله با توجه به منابع مختلف، نکاتی در خصوص جانمایی سازه های اصلاحی آبخیزداری (سدهای کوتاه، بندهای خاکی، بندهای سنگی ملاتی، توریسنگی، خشکه چین و ...) و معیارهای طراحی از جمله فاصله بین بندهای اصلاحی، مساحت حوضه، ارتفاع، تعداد بندهای اصلاحی مورد نیاز در طول آبراهه، حداکثر دبی، ابعاد سرریز و پی و زمین شناسی ارائه شده است. جهت مکان یابی سازه های آبخیزداری، وجود بانک اطلاعاتی جامع از کلیه نقشه های GIS لازم و معیارهای مربوطه از جمله نقشه توپوگرافی، فیزیوگرافی (مساحت زیرحوضه ها، ضریب شکل، شبکه آبراهه ها، شیب آبراهه، طول آبراهه اصلی، ...)، زمین شناسی (گسل ها، سازندها، چین خوردگی، امتداد لایه ها، شیب لایه ها، سنگ شناسی، منابع قرضه ...)، خاک شناسی (عمق خاک، بافت خاک، نفوذپذیری، شماره منحنی ...) ، ژئومورفولوژی (تیپ ها، رخساره ها..)، فرسایش، رسوب ویژه، هیدرولوژی (عمق رواناب، ضریب سیل خیزی، دبی حداکثر، ...)، منابع آب (چشمه ها، چاه ها، قنات ها، ...)، هواشناسی (بارندگی، حرارت، رطوبت، تبخیر، ....)، اراضی (ملی ومستثنیات، کاربری و پوشش گیاهی، ...) اقتصادی اجتماعی (موقعیت روستاها، جاده ها، میزان مشارکت مردمی، تراکم جمعیت، ...) و سازه های احداثی در سال های گذاشته ضروری است. در نهایت بایستی براساس معیارهای مشخص شده در این مقاله و با استفاده از تکنیک های نوین RS و GIS ، نقاط پیشنهادی به تفکیک دوره بازگشت و حجم کنترلی، مشخص گردیده و اولویت بندی بر اساس تحلیل های چندمعیاره و سلسله مراتبی انجام شده و سپس بازدید میدانی و تدقیق صورت گرفته و کم عرض ترین، مستقیم ترین و مستحکم ترین محل بدون معارض و با ضریب ذخیره بالا در طول آبراهه مشخص گردد.

کلیدواژه ها:

کنترل سیل و رسوب ، سازه های سیل گیر ، بندهای رسوب گیر ، بند سنگی ملاتی ، بند سنگی گابیونی ، سد خاکی