تاثیر تکنولوژی اطلاعات (IT) بر برنامه ریزی کاربری ارضی خدماتی شهری در راستای بهینه سازی فضاهای شهری

در عصر حاضر اطلاعات واطلاع رسانی ، مهم ترین ابزار استراتژیک برای مدیریت و اداره صحیح همه واحدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی محسوب می گردد. در شروع هزاره سوم، فناوری اطلاعات، به عنوان عمده ترین محور تحول وتوسعه درجهان مطرح شده و دستاوردهای ناشی از آن نیز به گونه ای با زندگی مردم عجین شده که روی گردانی و بی توجهی به آن اختلال عظیمی را در نظم جامعه به وجود می آورد. در حقیقت روشن است که با گسترش وسیع اطلاعات و زیرساختهای ناشی از آن در سطح جامعه شهری، فضاهای شهری دچار تحولات جدی می شوند. در این راستا بخشی از کابری های شهری جدید با ویژگی و خصوصیات جدید جایگزین فضاهای قبلی می شوند و تغییرات اساسی و قابل درکی در ترکیب کاربری های شهری صورت میگیرد که روند برنامه ریزی کاربری اراضی شهری را پیچیده تر می نماید. از طرف دیگر باید بپذیریم که چگونگی تعیین سرانه های کابری، حلقه کوچکی از یک زنجیره طولانی است که کمیت و کیفیت آن تابع عملکرد و روابط متقابل مجموعه عوامل و اقدام هایی می باشد که درجریان برنامه ریزی زمین و روشهای اجرایی آن دخالت دارند. از این نظر، سرانه کاربری زمین بر خلاف پنداشت الویه، یک پدیده صرفا کالبدی و فنی نیست، بلکه تبلور و بیان کمی مجموعه سیاست ها، روش ها والگوهایی است که برای تعیین انواع کاربری ها، تقسیم اراضی، توزیع فضایی فعالیت ها، ضوابط منطقه بندی ، تدوین استانداردهای کابری و … به کار گرفته می شود. به عنوان مثال کاربری های (فضای سبز و درختکاری ، تفریحی – ورزشی، فرهنگی – مذهبی، پارکینگ ، تجاری و معابر که در حال حاضر به عنوان کاربری های اصلی خدماتی شهر اصفهان محسوب می شوند، در شرایط وضع موجود، اولویت برنامه ریزی این کاربرها درمقیاس شهر اصفهان به صورت زیر میباشد (این اولویت بندی به روش مقایسه سرانه کاربری ها در وضع موجود با سرانه کاربری های وضع پیشنهادی طرح تفضیلی مصوب استخراج شده است)، اولویت اول: کاربری فضای سبز ودرختکاری؛ اولویت دوم: کاربری تفریحی – ورزشی؛ اولویت سوم: کاربری فرهنگی – مذهبی؛ اولویت چهارم: کاربری پارکینگ؛ اولویت پنجم: کاربری تجاری؛ اولویت ششم: کاربری معابر. نحوه استفاده از ابزار سرانه های کاربری فوق الذکر در الگوی طرح جامع سنتی، حاصل نهایی نحوه نگرش فوق می باشد که جامعه شهری را به افراد تقسیم می کنند. افرادی که هر کدام دارای فعالیت مشخص هستند و هریک از این فعالیت ها به یک مقدار مشخص زمین نیاز دارند. بنابراین برنامه ریزی کاربری زمین در این روش چیزی جز برآورد تعداد افراد، برآورد انواع فعالیت و توزیع زمین شهری بین آنها نیست. بدیهی است، این نحوه نگرش و عمل، فاصله زیادی با گرایش ها و رفتارهای واقعی شهروندان و عملکرد کاربری ها دارد. در حقیقت، با توجه به این مساله که سبک زندگی سنتی امروزه بشر با نیازها و زیر ساخت های جامعه ازاطلاعاتی – که در حال شکل گیری است – متناسب نیست، در این مقاله کوشش شده تا با یک دید جامع نگرانه، جغرافیای تاثیرات ناشی از تحولات ارتباطات و اطلاعات را در برنامه ریزی کاربری اراضی شهرها وتغییراتی که بر ساختارهای فضایی شهرها، کاربری های مختلف شهری، خدمات رسانی شهرها در راستای مناسب سازی فضاهای شهری بر جا گذارده ، مورد بررسی قرار داده و الگوهای لازم را برای دستیابی به مدیریت جامع الکترونیکی شهرها در راستای مناسب سازی فضاهای شهری همسو باخدمات رسانی الکترونیکی ارائه شود. در ارتباط با مثال ذکر شده می توان پرسید که در شرایط گسترش ارتباطات اولویت بندی کاربری های خدماتی شهرها چه تغییراتی را خواهد پذیرفت و ترکیب آنها چگونه تحول می یابد؟

کلیدواژه ها:

تکنولوژی اطلاعات ، جامعه اطلاعاتی ، شهر الکترونیکی ، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ، فضاهای شهری