طراحی الگوی بوم شناختی اجتماعی مشارکت مردم در فعالیتهای ورزشی اوقات فراغت

مقدمه: اکثر جوامع در شروع و حفظ سطح قابل قبولی از فعالیت بدنی دچار مشکل اند. این مسئله استدلال محکمی برای ارزیابی، به چالش-کشیدن و اصلاح الگوها و نظریه های مرتبط با سلامت را فراهم می کند (1). علاوه براین، در مطالعات پیشین الگوهای مشارکت در ورزش وفعالیت های بدنی، الگوهای بوم شناختی- اجتماعی مورد ارزیابی قرار نگرفتهاند. در حالی که کاربرد این گونه نظریه ها در ورزش و فعالیت های تفریحی از اهمیت خاصی برخوردار است (2). بنابراین پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال است که الگوی بوم شناختی اجتماعی مشارکتمردم در فعالیتهای ورزشی اوقات فراغت چگونه است روش شناسی: این مطالعه به روش ترکیبی و از نوع طرح های آمیخته اکتشافی (طرح پژوهش آمیخته اکتشافی متوالی) است که در دو مرحلهکیفی و کمی انجام شده است. در مرحله کیفی نمونه آماری 21 نفر از استادان و مدیران با تجربه بخش ورزش همگانی بودند. برای گردآوریداده ها در مرحله کیفی از مصاحبه عمیق با نمونه ها استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در مرحله کیفی به روش داده بنیاد انجام شد. نمونهآماری در بخش کمی شامل 335 نفر از شهروندان تهرانی بودند که در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت مشارکت منظم داشتند. ابزار گردآوریداده ها در مرحله کمی پرسشنامه محقق ساختی بود که با توجه به الگوی بدست آمده در بخش کیفی طراحی شد. روایی صوری و محتواییپرسشنامه با نظر متخصصان مدیریت ورزشی، روایی سازه آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریبآلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها در بخش کمی پژوهش از نرم افزار SPSS 18 به منظور انجام آمار توصیفیو تحلیل عاملی اکتشافی و نرم افزار لیزرل جهت انجام تحلیل عاملی تاییدی و مدل سازی معادله ساختاری (SEM) استفاده شد.نتایج: نتایج تجزیه وتحلیل داده ها در مرحله کیفی نشان داد مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت تحت تاثیر سه دسته از عواملرفتاری، ساختاری و محیطی است. کدهای باز عوامل رفتاری در مولفه هایی با عنوان ویژگی های جسمانی، ویژگی های روانشناختی، مهارت ها،آگاهی، انگیزه ها، الگوهای رفتاری و داشتن همراه؛ کدهای باز عوامل ساختاری مولفه هایی تحت عنوان مولفه های برنامه ریزی، آموزش، سازمان-های همکار، زیرساخت ها و تجهیزات، استراتژی های توسعه، قیمت محصولات و خدمات، تبلیغات، دسترسی، بودجه و منابع مالی، نیروی انسانیو قوانین و مقررات است و کدهای باز عوامل محیطی در مولفه های عوامل اقتصادی، عوامل تکنولوژیکی، رسانه، عوامل سیاسی و حقوقی وعوامل فرهنگی قرار گرفتند. نتایج مرحله کمی نیز نشان داد عوامل محیطی از طریق تاثیرگذاری روی عوامل ساختاری و رفتاری به طور غیرمستقیم، عوامل ساختاری از طریق تاثیرگذاری روی عوامل رفتاری به طور غیرمستقیم و عوامل رفتاری به طور مستقیم بر مشارکت مردم درفعالیت های ورزشی اوقات فراغت اثرگذارند.نتیجه گیری:نتایج نشان میدهد الگوی بوم شناختی- اجتماعی مشارکت مردم در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت به شکل سلسله مراتبی است و عوامل رفتاری مهمترین عامل مشارکت است. بنابراین اگر افراد جامعه مهارت ها، آگاهی ها، ویژگی ها، الگوها و انگیزه های مناسبی داشته باشنداحتمال مشارکت آنها در ورزش بیشتر می شود. علاوه براین، ازآنجاییکه عوامل ساختاری و محیطی به طور غیرمستقیم در مشارکت مردم موثرندباید از طریق توجه به عوامل ساختاری و محیطی بستر لازم برای ارتقای سطح عوامل رفتاری مهیا شود.

کلیدواژه ها:

الگو ، بوم شناختی- اجتماعی ، مشارکت ، فعالیت های ورزشی