محور مقاله: فرسایش خاک و رسوب در سازندهای مارنی زنجان- بررسی وضعیت فرسایش خاک در استان زنجان با توجه به منابع اراضی و سازندهای زمینشناسی

به منظور بررسی وضعیت فرسایش خاک در استان زنجان و برای اولویت بندی مناطق و انجام اقدامات صحیح حفاظتی، نقشه فرسایشویژه (Wsp) با مدل EPM تهیه شد. حساس ترین واحدهای اراضی به فرسایش در سطح استان زنجان شامل واحدهای تپه ماهوری، تراس،مخروط افکنه و کوه های مرتفع تا نیمه مرتفع با واحدهای سنگی خردشده و چین خورده است. واحد تپه ماهوری دربرگیرنده تپه های کم ارتفاعبریده بریده، گسسته و فرسایش یافته (مخروبه) و بریدگی های زیاد است که به خوبی از لیتولوژی منطقه تبعیت می کند. عمده این تپه ماهورها درواحدهای مارنی نئوژن حساس به فرسایش آبی و نهشته های کرتاسه خردشده در تپه های سعیدآباد کرسف دیده می شود. اراضی حساس به فرسایش در واحدهای اراضی پادگانه های آبرفتی و دشتی عمدتا به آبرفت های مارنی منطقه متعلق است. به طورکلی سازندهای مارنی نئوژن(Mm,s,l, Murm, Mur) مارنی سازند قم (OMml) و واحدهای سنگی خردشده و چین خورده کرتاسه (Knl, K(1-2)Im)، واحدهای آبرفتی کواترنرمتاثر از اراضی مارنی (Plc, PlQc)، آمفی بولیت و سنگ های دگرگونی پالئوزوئیک ((P(z2mt2) و نهشته های کنگلومرایی قرمزرنگ میوسان در قاعدهمارن های نئوژن (Ng1C) بر اساس برآوردهای مدل تجربی EPM بالاترین درجه تولید رسوب در سطح استان زنجان را به خود اختصاص داده اند.همخوانی بسیار تنگاتنگ بین نو واحد زمین شناسی حساس به فرسایش و نو واحد اراضی به خوبی نمایان است. به بیان دیگر تنوع واحدهایاراضی و وضعیت فرسایش خاک به لیتولوژی به عنوان مواد مادری خاک و به میزان حساسیت به فرسایش و درجه خاک زایی آن بستگی دارد.

کلیدواژه ها:

منابع خاک ، اراضی حساس ، رسوب ، مدل EPM