آیا واقعا یک عمر می توان سخن از زلف یار گفت (بررسی کارکردهای واژگانی، تشبیهی و تصویری زلف در غزلیات صائب تبریزی)

با توجه به مصرع یک عمر می توان سخن از زلف یار گفت ، صائب واژه زلف را به عنوان نمونه ای برای مضمون سازی انتخاب کرده است؛ اما آیا این واژه در سخن او، اهمیت و جایگاه والایی داشته است این مقاله بر آن است تا کارکردهای واژه زلف را در غزلیات صائب تبریزی با روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوه متن پژوهی بررسی کند. صائب حدودا در دو هزار بیت از زلف سخن گفته است. در بیشتر موارد واژه های سازنده بیت، با وابسته ها و مانندگی های زلف در همان بیت، مرتبط و در هم تنیده است و صائب در ضمن استفاده از مشبه به های ابداعی همچون ره خوابیده ، رشته گلدسته ، کوچه باغ و مصرع برای زلف ، شبکه های تصویری زوجی متنوعی از آن در کنار شانه ، خط ، حسن و چانه آفریده است؛ از جمله صفات زلف از نگاه صائب می توان به افتادگی ، سرگرانی ، دستگیری ، دل شکنی و طراری آن اشاره کرد. علاوه بر سلیقه شخصی صائب، ذائقه معمول عصر و ضوابط مسلط بر طریقه رایج هندی، در برجستگی کارکردهای واژه زلف در غزلیات شاعر نقش داشته است. نتایج نشان می دهد صائب این مصراع را با اندیشه و آگاهی سروده و این واژه، از واژه های مهم و کلیدی غزلیات اوست.

کلیدواژه ها:

پیوندهای واژگانی ، تصویرسازی ، صائب تبریزی ، مشبه به های ابداعی ، مضمون آفرینی های زلف