ارزیابی تحمل به خشکی و اثرگذاری های آن بر ویژگی های رشدی برخی توده های هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis (L.) Schrad)

هندوانه ابوجهل Citrullus colocynthis L.یکی از گونه های گیاهی متحمل به خشکی است که به طور گسترده در مناطق بیابانی ایران پراکنده شده است. برای ارزیابی تحمل به خشکی آن آزمایش در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا شد که در آن سطوح آبیاری به عنوان کرت اصلی در دو سطح (100 درصد و 60 درصد ظرفیت زراعی) و توده ها به عنوان کرت فرعی در هفت سطح (کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، یزد، هرمزگان، بوشهر و اصفهان) بودند. در پایان دوره رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های مقاومت به خشکی در شرایط تنش و بدون تنش خشکی برای غربالگری توده های هندوانه ابوجهل اندازه گیری شد. بیشترین میانگین عملکرد میوه در بوته در شرایط تنش و بدون تنش خشکی به ترتیب به توده اصفهان (54/2 کیلوگرم در بوته) و توده کرمان (73/5 کیلوگرم در بوته) و کمترین عملکرد به ترتیب به توده بوشهر (27/1 کیلوگرم در بوته) و توده سیستان و بلوچستان (54/3 کیلوگرم در بوته) تعلق داشت. اجزای عملکرد توده اصفهان کمترین درصد تغییرپذیری را در شرایط تنش و بدون تنش خشکی نشان داد. بررسی شاخص های مقاومت به خشکی و همبستگی بین شاخص ها به همراه تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد توده اصفهان به عنوان توده متحمل و دارای عملکرد پایدار، توده های یزد و هرمزگان توده هایی نیمه متحمل با عملکرد به نسبت پایدار، توده کرمان دارای عملکرد بالا در شرایط بدون تنش و غیر متحمل به تنش خشکی، توده های بوشهر و خوزستان دارای عملکرد پایین و حساسیت بالا به تنش خشکی و توده سیستان و بلوچستان به عنوان توده ای با ظرفیت عملکرد پایین و به نسبت متحمل به تنش خشکی بودند. به طورکلی توده اصفهان تحمل بالایی به تنش خشکی داشت و مناسب برای برنامه های بهنژادی هندوانه های تجاری است.

کلیدواژه ها:

توده بومی ، شاخص های مقاومت ، عملکرد ، ظرفیت زراعی