بررسی کمی و کیفی اسانس کاکوتی ایرانی (Ziziphora persica Bunge) از شش رویشگاه مختلف

گیاهZiziphora persica  یا کاکوتی ایرانی، یک گونه معطر یک ساله از تیره نعناع سانان در ایران است که تاثیر ضدمیکروبی قوی دارد. در این تحقیق، سرشاخه گل دار این گیاه از شش رویشگاه مختلف گرد آوری شد. پس از تایید نام علمی گیاهان در هرباریوم موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور (TARI)، در آغاز گیاهان در سایه و دمای محیط خشک شدند. آنگاه اسانس گیری از آن ها به روش تقطیر با آب انجام و بازده اسانس ها محاسبه شد. تجزیه اسانس ها با استفاده از دستگاه­های GC و GC/MS صورت گرفت. نتایج نشان داد، بازده اسانس بر حسب وزن خشک گیاه از 11/0درصد (در نمونه مشکین شهر نودوز) تا 39/0درصد (در نمونه الموت قزوین) متغیر است. بین 17 تا 26 ترکیب در اسانس نمونه های مختلف شناسایی شد. ترکیب عمده در اسانس نمونه های گردآوری شده از منطقه الموت قزوین و خوی، منطقه قره تپه اسپاتولنول (به ترتیب 7/25درصد و 1/24درصد) بود. ترکیب عمده اسانس نمونه گردآوری شده از ارومیه بتا-بیسابولن (8/28درصد) بود. ترکیب عمده اسانس دیگر نمونه ها اپی-آلفا-مورولول بود که میزان آن در نمونه مشکین شهر نودوز (8/20درصد) بیشتر از نمونه قره چمن به طرف تبریز (1/17درصد) و میانه، پل دختر (4/14درصد) بود. البته سه ترکیب بالا تا حدودی در اسانس همه نمونه ها موجود بود ولی میزان آن در نمونه های مختلف تفاوت زیادی داشت. نتایج تجزیه اسانس گونه کاکوتی ایرانی از رویشگاه های مختلف نشان دهنده تفاوت اجزای اصلی اسانس این گونه با دیگر گونه های جنس Ziziphora   است که اغلب پولگون ترکیب عمده تشکیل دهنده اسانس آن هاست.

کلیدواژه ها:

Ziziphora persica Bunge ، اسانس ، اسپاتولنول ، اپی-آلفا-مورولول ، بیسابولن