بررسی اثرات تغییر اقلیم و گرمایش جهانی بر نیاز سرمایی پسته در استان یزد (مطالعه موردی:ایستگاه یزد)

پسته یکی از مهم ترین محصولات باغی ایران است و استان های کرمان ، خراسان رضوی و یزد به ترتیب بیشترین سطح زیر کشت پسته را به خود اختصاص داده اند.گیاه پسته از جمله گیاهانی است که به شدت وابسته به شرایط آب و هوایی است. پسته همانند بسیاری از درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری در چرخه سالیانه خود به یک دوره سرما نیاز دارد تا بعد از مهیا شدن شرایط مناسب، شکوفایی طبیعی جوانه ها اتفاق افتد. سال آوری تولید آن نیز تابعی از تامین نیازسرمایی می باشد و این نیاز برای این محصول در ارقام مختلف بین 600 تا 1200 ساعت گزارش شده است. در این پژوهش سعی شده است با بررسی روند تغییرات نیاز سرمایی ارقام مختلف پسته بر اساس مدل ساعات سرمایی (CH) ، به آشکار سازی اثرات تغییر اقلیم بر گیاه پسته در منطقه یزد پرداخته شود. بدین منظور از داده های درازمدت دمای سینوپ سه ساعته ایستگاه هواشناسی سینوپتیک یزد در دوره زمانی 1367 تا 1396 شمسی استفاده و تعداد ساعات روزانه وقوع دماهای بین صفر تا 7.2 درجه سلسیوس (بعنوان محدوده دمایی تامین نیاز سرمایی پسته) محاسبه گردید. سپس مقادیر تجمعی آنها در بازه زمانی نیمه آبان تا اواخر بهمن ماه هر سال محاسبه و تحلیل شد. همچنین، ارتباط آماری بین مقادیر تجمعی دماهای بین صفر 7.2 درجه سلسیوس ماهانه باپارامترهایی نظیر میانگین دمای کمینه و بیشینه ماهانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش ضمن اینکه نشان دهنده ارتباط آماری معنی دار بین مقادیر تجمعی دماهای بین صفر تا 7.2 درجه سلسیوس ماهانه با میانگین دمای کمینه و بیشینه ماهانه بود، در مجموع بیانگر کاهش تامین نیاز سرمایی پسته در دوره رکود گیاه طی سال های آماری مورد مطالعه می باشد، بطوریکه هر سال حدود 5.7 ساعت از ساعات تامین نیاز سرمایی پسته کاسته شده است. بر اساس نتایج حاصله، طی سی سال آماری مذکور، نیاز سرمایی سالانه پسته برای ارقامی نظیر کله قوچی و اوحدی تقریبا همه ساله تامین گردیده و برای ارقامی نظیر اکبری و فندقی، هیچگاه بطور کامل تامین نشده است. این مساله می تواند بعنوان یک تهدید اقلیمی در بخش کشاورزی قلمداد شده و در آینده، بر تولید و اقتصادی بودن این ارقام اثرات منفی زیادی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، پسته ، رکود ، نیاز سرمایی ، یزد