بررسی کاربرد تمثیلی گاو در مونس العشاق سهروردی از رهگذر اسطوره، حماسه، عرفان و تمثیل

یکی از مباحث مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف هند وایران، میتراییسم و زرتشتی مقدس شمردن حیوانات و گیاهان است. بارزترین حیوان در این اساطیر گاو است که ازاهمیت والایی برخوردار است به طوری که در بندهشن ، اوستا به آن پرداخته شده است. سهروردی دانای حکمت باستان در رساله مونس العشاق فی حقیقت العشق خود ازاین حیوان مقدس به زبان تمثیل و رمز بهره جسته است. این بهره گیری از گاو توسط سهروردی تحت تاثیر چند عوامل می باشد که ما دراین جستار با مطالعات کتابخانه ای و یادداشت چند نکته از همایش مرداد ماه 1397 به مناسبت بزرگداشت شیخ اشراق در محل موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به بررسی آن عوامل پرداخته ایم. چهره گاو را درادبیات ایران از سه منظر میتوان موردتوجه قرار داد: نخستین منظر از دید اساطیری مهر پرستی یا میترائیسم و... دیگری از نگاه حماسی و شاهنامه حکیم فردوسی و درآخر از منظر تمثیلی و عرفانی در اینجا ما از نگاه سهروردی از مدنظر قرارداده و بررسی می کنیم. سهروردی فیلسوف دانشمند و حکیم اشراقی است که میان حکمت اشراق تعالیم عرفانی و تصوف پیوندی حاصل کرده که به مکتب اشراق رنگ و جلای ویژه ای بخشیده است. بر همین پیوند است که بدون بررسی رساله ی سهروردی به طور دقیق نمی توان گفت که گاو در مونس العشاق، تمثیلی از چیست و سهروردی تحت تاثیر چه نگاهی از بین آن همه حیوانات از گاو در تمثیل خود استفاده کرده است. در نتیجه می توان چنین فرض نمود که به احتمال قوی شیخ اشراق با تلفیق هر سه نگاه به تمثیل و رمز پرداخته است.

کلیدواژه ها:

مونس العشاق ، سهروردی ، گاو ، آیین مهر ، بندهشن