قدرت روحانی انسان

انسان به عنوان موجودی روحانی، با توجه به این که به صورت حق آفریده شده، درقدرت الهی برای آفریدن و نیز در قدرت توضیح و بیان علم و آگاهی او سهیم است، ولی در مورد قدرت خلاقیت، سهم انسان دو وجهی است. وجه اول، یعنی در مرتبه حیوانی، غرایز طبیعی اش، در اکثر موارد ناخودآگاه و بی اختیار عمل می کند و این غرایز در فرایند زندگی و مرگ، امیالی را به او تحمیل می کنند. در وجه دوم، که مرتبه روحانی و عقلانی است، عقل انسانی به او یادآوری می کند تا صور خیال تخیل و هشیاری اش را در عالم اعمال کند. در مورد دست آوردهای عالم روحانی هم امکان دارد که انسان در مجرای عملی خلق الهی در عالم صغیری اش قرار گیرد. ابن عربی به این قدرت روحانی انسان «همت» می گوید و انعکاسش در سطح ذهنی صرفا متمرکز نمودن انرژی ذهنی روی شیء یا موضعی به منظور کنترل یا تعیین گسترش آن می باشد. این مفهوم با آن تخیلی ارتباط دارد که با این قدرت و از طریق تمرکز روی موضوعی که منظور انسان است، به خلق آن می انجامد؛ یعنی خلق عینی چیزی را که آرزو دارد ممکن می کند. (1)

***

[مولانا]

قدر همت باشد آن جهد و دعا - لیس للانسان الا ما سعی

واهب همت خداوند است و بس - همت شاهی ندارد هیچ خس (2)

***

[یزدانپناه عسکری]

تقاضا و خواست و خواهش و آرزوی سطحی، اگر عمقی و درونی شود؛ روپوش «قصد و همت» را خواهد پوشید و حتی اگر ناآگاهانه و خارج از ذهن و فکر در سطحی ناخودآگاه یا نیمه آگاهانه باشد ، جواب می دهد.

_______________

1 – چکیده فصوص الحکم ، تفکرات زمینه های تازیخی و زندگی نامه ابن عربی ، نوشته رالف اوستین ، ترجمه و تحقیق حسین مریدی – قم : کتاب طه 1384 ص 86

- کوربن، خیال خلاق

2 - مولانا جلال الدین محمد بلخی (مولوی)، مثنوی معنوی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی - تهران، چاپ: اول، 1373. ص 602