منشا اثر بودن ولی غائب از منظر قرآن کریم و غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

بسم الله الرحمن الرحیم 

قرآن کریم به صراحت از ولی غایبی خبرمی دهد[1] که منشا آثار و مصدرکارهای فوق العاده و حکیمانه بوده است به گونه که مردم متوجه آن کارها نمی شدند ، بلکه تنها آثار آن را مشاهده می کردند. آن ولی غایب کسی بود که حضرت موسی با او ملاقات نمود ، قرآن کریم او را بنده از بندگان خدا معرفی می کند که مشمول رحمت خدا و برخوردار از علم لدنی بوده است. چنانکه قرآن کریم می فرماید :« فوجدا عبدا من عبادناآتیناه رحمه من عندنا و علمناه من لدنا علما ، پس بنده ای از بندگان ما را یافتند که او را از نزد خود رحمتی داده و از پیشگاه خود دانشی ویژه به او آموخته بودیم » (کهف / 65 ). در روایات این شخص به نام خضر معروف است (علل الشرائع ، ج1 ، ص 60 ). حضرت موسی از او درخواست کرد که اجازه بدهد از او پیروی نموده و از علم او بیاموزد« قال له موسی هل اتبعک علی ان تعلمن مما علمت رشدا ، موسی به او گفت : آیا [ اذن می دهی که ] من تو را [به این هدف] پیروی کنم که از آنچه به تو آموخته اند ، مایه رشدی به من بیاموزی ؟» ( کهف/ 66 ).

بعد از آن که حضرت خضر، با درخواست حضرت موسی موافقت کرد ، در زمانی کوتاهی که حضرت موسی با او مصاحبت داشت ، این ولی غایب کارهای فوق العاده وحکیمانه چندی انجام داد مانند: سوراخ کردن کشتی ، کشتن طفلی که ظاهرا تقصیری نداشت و ساختن دیواری در کنار دهی که اهل آن حاضر نشدند مقداری غذا به آنها بدهند ( کهف/ 71 – 77 ) ، به گونه این کار ها فوق العاده بود که پیامبر اولو العزمی مانندحضرت موسی(ع) که حکمت آنها را نمی دانست، به آن ولی غایب اعتراض کرد.

انجام آن کارهای مفید و حکیمانه توسط آن ولی غایب ، بیانگر این حقیقت است که مردم از آثار و برکات وجود او بهره مند می شدند ، با اینکه کاملا از انظار مستور و غایب بوده است، تا جایی که حضرت موسی هم او را نمی شناخته واز جایگاه او مطلع نبوده است.

منشا اثر بودن امام زمان(عج) درزمان غیبت

نکاتی که از کارهای آن ولی غایب به دست می آید ، منشا آثار بودن امام عصر(عج) در زمان غیبت را به روشنی بیان و اثبات می کند. برخی ازآن نکات قرار ذیل است :

1 ) آن ولی خدا ، زمانی پنهان از دیدگان مردم بود و کسی او را نمیشناخت به گونه که اگر خدای سبحان او را برای حضرت موسی(ع) معرفی نمیکرد ، کسی با او آشنا نمیشد. بنابر این ، شرط ولی خدا بودن و نفع رساندن ، این نیست که حتما مردم او را بشناسند. همین طور است امام عصر(عج) که غایب از نظراست و کسی او را نمی شناسد ، اما این غیبت مانع از نفع رسانی و نقش آفرینی آن حضرت نمی شود ؛

2 ) این ولی خدا با اینکه از دیدگان غایب و پنهان بود ، ولی هرگز از حوادث و اوضاع جهان غفلت نداشت ، و ازکنار قضایا بی تفاوت نمی گذشت ، بلکه بر اساس ولایتی که از جانب خداوند به او داده شده بود ، در اموال و نفوس مردم تصرف میکرد و در خیر و صلاح آنها ایفای نقش می نمود. امام عصر(عج) نیز ، با آنکه از دیدگان پنهان است ولی هیچگاه نسبت به اوضاع جهان و محبان خود بی تفاوت نیست ، چنانکه براساس توقیع شریفی که از آن حضرت رسیده است فرمود:« ما در رسیدگی به شما کوتاهی نمی کنیم و شمارا از یاد نمی بریم »( الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج2، ص 497 ).

3 ) این ولی که قرآن از آن سخن می گوید ، نه تنها خود او غایب بود ، بلکه تصرفات او نیز، از دیدگان عادی پنهان بود ، مثلا اگر مردم و سرنشینان کشتی از تصرف او و معیوب ساختن کشتی آگاه میشدند ، هرگز به او اجازه نمیدادند که دست به چنین کاری بزند و نیز، اگر مردم شاهد قتل نفس او بودند ، هرگز رهایش نمیکردند و... از اینکه او همه این کارهای شگفت آور را در دل اجتماع انجام داد و احدی متوجه کار او نشد ، میتوان فهمید که نه تنها خود او پنهان بود ، بلکه تصرف او در اوضاع و حوادث نیز، بر مردم پنهان بود، آنها تنها اثر فعل او را میدیدند نه کار او را. همین طور امام عصر(عج) با ولایت کلیه والهیه که دارد ، درعین حال که خود آن حضرت غایب است ، کارهای که انجام می دهد نیز ، از دیدگان پنهان خواهد بود .

سرانجام این که : منشا آثار وفواید بودن امام زمان(عج)، از روایاتی که آن حضرت را در زمان غیبت به خورشید پشت ابر تشبیه می کند، به روشنی قابل استفاده است. چنانکه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در پاسخ این پرسش که آیا وجود مهدی موعود(عج) در زمان غیبتش ، نقش و فایده ای دارد ؟ چگونه؟ فرمود: « ای و الذی بعثنی بالنبوه انهم ینتفعون به، و یستضیئون بنور ولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان جللها السحاب ، آری! (نقش دارد) سوگند به خدایی که مرا به نبوت برگزیده ، مردم از او منتفع می شوند و از نور رهبری او در دوران غیبتش بهره میگیرند ، همانگونه که از خورشید به هنگام قرار گرفتن پشت ابرها ، منتفع می شوند »( کمال الدین و تمام النعمه ، ج1 ، ص 253 ). شبیه به این فرمایش از امام صادق علیه السلام ( الامالی( للصدوق) ، ص 186 ). و حضرت حجت(عج) نیز، نقل شده است . (اعلام الوری باعلام الهدی (ط - القدیمه) ، ص 453 ).

[1] - این مطلب درآیات 65 تا 82 سوره کهف بیان شده است.