چگونگی محاسبه یارانه های پرداختی به مطبوعات

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

نوع و ترکیب هزینه ها و درآمدهای مربوط به روزنامه ها کاملا شبیه هم است. این مساله موجب می شود که با وجود در اختیار نداشتن آمار و اطلاعات همه روزنامه ها، بتوان با بررسی چند مورد خاص، به اطلاعات مربوط به همه روزنامه ها دست یافت. ترکیب هزینه های یک روزنامه شامل مواردی نظیر: هزینه تحریریه، حروفچینی، صفحه بندی، فیلم و زینگ، چاپ کاغذ و هزینه توزیع است و این هزینه ها به دلیل قیمت نسبتا مشخصی که در بازار دارند قابل برآورد است. مساله ای که ممکن است مطرح شود این است که به دلیل اینکه ترکیب و نوع هزینه ها در روزنامه ها تقریبا یکسان است امکان تعمیم این بررسی به روزنامه هایی که آمار و اطلاعات ارائه نداده اند وجود دارد، ولی در بعد در آمد وضعیت تفاوت می کند، چرا که با وجود یکسان بودن نوع و ترکیب در آمدها مقدار آنها در روزنامه ها تفاوت زیادی دارد. برای رفع این نقیصه و محاسبه دقیق تر درآمدها، مجبور شدیم که به روشهای نمونه گیری متوسل شویم. توضیح اینکه عمده ترکیب در آمد روزنامه ها شامل موارد زیر است:

1. در آمد آگهی

۲. میزان فروش

در آمد آگهی بستگی به عوامل متعددی دارد:

عامل اول: حجم آگهی های اخذ شده؛ هرچه حجم آگهی ها بیشتر باشد، در آمد حاصله بیشتر خواهد بود.

عامل دوم: نوع آگهی آگهی هایی که در روزنامه ها درج می شوند چند دسته اند: یک دسته خصوصی اند که روزنامه ها بر اساس تعرفه خاصی که دارند آنها را درج می کند و یک دسته دولتی اند که بر اساس تعرفه های دولتی محاسبه می شوند.

عامل سوم: میزان درآمد آگهی ؛ هرچه تیراژ روزنامه بالاتر باشد، تعرفه آگهیها بالاتر است و به عکس.

برای پی بردن به میزان درآمد آگهی روزنامه ها که مهم ترین عامل در آمدی آنها محسوب می شود، به دلیل در اختیار نداشتن آمار و اطلاعات از جامعه اصلی، یک جامعه نمونه از روزنامه های کشور انتخاب کردیم. برای این منظور از نسخه های و روزنامه مورد مطالعه پنج نسخه در هر ماه، به صورت تصادفی انتخاب شد، و با توجه به تفاوت قیمت چاپ آگهی های خصوصی و همین طور تعرفه متفاوت صفحات مختلف روزنامه ها ابتدا میزان آگهیها در هر صفحه بر حسب دولتی یا خصوصی به تفکیک صفحات، اندازه گیری شد، و میزان درآمد آگهی روزنامه ها محاسبه شد.

عامل بعدی در میزان درآمد روزنامه ها، مساله فروش نسخه های آنهاست که در دکه ها فروخته می شود یا به آدرس مشترکان ارسال می شود. با داشتن تیراژ مطبوعات و نیز تعداد روزنامه های برگشتی این رقم نیز برای همه روزنامه ها به طور کامل قابل محاسبه خواهد بود.

بر اساس آنچه گفته شد محاسبات لازم برای روزنامه کیهان، اطلاعات، جمهوری اسلامی، کار و کارگر، رسالت، همشهری، ایران و اخبار اقتصادی انجام شده است. از آنجا که آمار و ارقام محاسباتی در ظاهر بزرگ هستند و امکان مقایسه آن با هزینه سایر نشریات مشکل است آنها را بر حسب سرانه تولید می نویسیم؛ یعنی در آمد، هزینه و یارانه متوسط هر نسخه و بالاخره سود و زیان متوسط هر نسخه محاسبه شده است.

اگر ملاک دولت در پرداخت یارانه فقط سود و زیان روزنامه ها باشد، روزنامه ها بر اساس محاسبات صورت گرفته هیچ یک احتیاج به کمک دولت نداشته اند، اما اینکه آیا دولت به تناسب میزان سود و زیان روزنامه ها به آنها کمک کرده یا نه، و اینکه این کمکها به چه هدفی صورت می گیرد و آیا با این کمکها دولت می تواند سیاست گذاری کند و دیگر اینکه در صورت لزوم کمک دولت، این کمکها بر چه اساسی و با چه نسبتی باید صورت گیرد، بحثی است که باید بررسی شود. اگر هدف از پرداخت یارانه دولت، صرفا جلو گیری از زبان برای ادامه فعالیت مطبوعات باشد (دلایلی که معمولا از سوی سیاست گذاران و ارباب مطبوعات اعلام میشود) پرداختهای فعلی، توجیهی ندارد و در اصل در کمک به مطبوعات و میزان آن در سالهای اخیر و اهداف یارانه و آثار یارانه پرداختی باید تجدید نظر شود.