تحلیل و بررسی تطبیقی نقش نماد و نگاره های حماسی در نمایشنامه های استاد بهرام بیضایی

استاد بهرام بیضایی مدرس، مولف و کارگردان نامدار و صاحب سبک ایرانی است و فعالیت های بی همتا و درخشان ایشان در زمینه کارگردانی و تدوین آثار سینمایی، نگارش و به روی صحنه بردن نمایشنامه ها در عرصه تئاتر که با وجود مهاجرت چندین ساله ایشان از وطن، همچنان در لیست آثار برجسته و فاخر حوزه ادبیات هنری و نمایشی به شمار می روند. استاد بیضایی بی تردید از جمله هنرمندانی است که عبارت «کارنامه زرین و پربار هنری» به معنای واقعی کلمه، درباره ایشان صدق می کند. هشت دهه از عمر گرانمایه استاد گذشته که غالب آن صرف تحقیق، پژوهش و نگارش گشته و همچنان فعالیت هایشان در زمینه پژوهش های هنری ادامه دارد؛ معرفی و بررسی کامل و دقیق تمامی فعالیت های هنری و ادبی آثار ایشان در این مجال نخواهد گنجید. آنچه در این مقاله سعی نموده ام به آن بپردازم، نگاهی اجمالی به اغلب نمایشنامه های شاخص و چند کلامی درخصوص ویژگی ها و نوع نگاه موشکافانه ایشان به مقوله های هنر، تاریخ و مذهب است. تم و درون مایه های آثار استاد بهرام بیضایی از تنوع خاصی برخوردار است. ایشان در خلق داستان و نگارش های خود، تکنیک ها و تحلیل های ادبی گوناگونی عرضه می دارند که در نوشتار فوق، ضمن بررسی، تحلیل و طبقه بندی های داستانی، به این عناصر و تکنیک ها در شیوه روایت داستان و خلق نوع شخصیت ها پرداخته می شود. روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی، بدین صورت که ابتدا موضوع یا تم مورد استناد و ارائه استاد بیضایی در نمایشنامه ها بیان گردیده و سپس ذیل هریک از آثار، نقدوتحلیل های مختصری تحریر می گردد. همان طورکه بیان شد، موضوعات موردعلاقه و پرداخته شده توسط استاد بهرام بیضایی عموما شامل موضوعات ملی (میهنی)، تاریخی و مذهبی است. ایشان در اکثر آثارش فضاهای بکر و منحصربه فردی را به منصه ظهور می گذارند، همچنین به خلق، ارائه و نمایش موضوعات اجتماعی اقبال بیشتری نشان داده و آثار بدیع و شاخصی در این حوزه ها آفریده اند. استاد برای طرح مضامین اجتماعی، از شگردهای هنری متفاوتی چون «افسانه سرایی و خلق اسطوره ها»، «اقتباس از متون شاخص» و «نگاره و نماد» استفاده تام و تمام نموده اند.