ضرورت دانش افزایی و تغذیه فکری سالم در هرزمانی به ویژه در عصر حاضر

بسم الله الرحمن الرحیم

نیاز انسان به دانش افزایی و خودسازی ، و تغذیه فکری سالم به تعبیر دیگر نساز انسان به تعلیم و تربیت و ضرورت آن دو برای انسان در هر سن و سالی که قرار داشته باشد ، بیش از ضرورت نان وآب برای اوست ، با این بیان که: انسان از منظر قرآن کریم وآموزه های حیات بخش اسلامی ، دارای جسم و روح است.

بنابراین ، همان طور که بدن انسان نیاز به تغذیه دارد ، روح انسان نیز محتاج تغذیه است، به بدن اگر آب و نان نرسد به اندک زمانی از کارافتاده نابود می شود ، همین طوراست جان آدمی اگر تعلیم و تربیت درست نشود ، افکار و اندیشه های فاسد یا بی هدفی و نهیلیسمی او را از مسیر خوشبختی و سعادتمندی دور می سازد .

ولی نکته مهم این که: بین غذا و متغذی باید سنخیت باشد غذای بدن، مادی و از جنس او است، غذای روح نیز باید معنوی و از سنخ او باشد . همان طور که بدن نان و آب میخواهد و با فراگیری مطالب علمی و معارف دینی سیر نمی شود ، روح نیز ، با نان وآب سیر نمی شود بلکه غذا از جنس خودش می خواهد و غذای جان، علوم و معارف الهی است ، او لقاء الله میخواهد (مجموعه مقالات ، ص 90 ) زیرا انسان موجودی است که از روح الهی در او دمیده شده ، و جانها و قلب ها با یاد خدا به ساحل آرامش پهلو می گیرد (و از اضطراب و نگرانی نجات پیدا می کند )« الا بذکر الله تطمئن القلوب » ( رعد / 28 ).

به تعبیر دیگر، همچنانی که غذای تن، ماکولات ومشروبات مادی است ، غذای روح و جان آدمی ، معنویت و اخلاق و علم همراه با حلم و تقوا است که این غذا درهرسفره نیست ، تنها سفره که برای تغذیه روحی معرفی شده ، قرآن کریم است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله ) آن را سفره گسترده خدا بیان می فرماید :« القرآن مادبه الله... ، قرآن سفره ای است که خدای متعال آن را گسترانیده » (امالی سیدمرتضی ، ج 1، ص 394 ).

ارتزاق و تغذیه روحی از قرآن کریم و معارف و روایات اهل بیت علیهم السلام در هر عصر و زمانی لازم و ضروری است ؛ اما در عصر و زمانی فعلی که عصر ارتباطات و عصر انفجار اطلاعات است و انواع و اقسام عرفان های کاذب و مکاتب مدعی معنویت و آرامش بخشی روحی وجود دارند ، لزوم و ضرورت تمسک به قرآن کریم و استفاده و تغذیه از آن و از آموزه های انسان ساز اهل بیت علیهم السلام ، مضاعف و چند برابر می شود .

بنابراین ، ضرورت تعلیم و تربیت به خوبی روشن شد؛ زیرا همچنانکه بدن ضرورت به غذا دارد همین طور روح و جان آدمی ضرورت به غذا دارد و غذای جان علوم و معارف و اخلاق و ایمان است . بدیهی است که یگانه یا مهمترین راه تغذیه روح ، یعنی فراگیری علوم و معارف ، تعلیم و تربیت به تعبیر دیگر دانش افزایی ، علم آموزی و خود سازی است .

ضرورت تعلیم وتربیت در اعلامیه جهانی حقوق بشر

از آنجا که موضوع دانش افزایی و خود سازی ، و تعلیم و تربیت یکی از موضوعات مهم و نقش آفرین است ، در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز، روی آن تاکید شده است . چنانکه نویسندگان این اعلامیه می گویند:« هرکس حق دارد از آموزش و پرورش بهره مند شود . آموزش و پرورش ، لااقل تاحدودی که مربوط به تعلیمات ابتدایی و اساسی است ، باید مجانی باشد . آموزش ابتدایی اجباری است . آموزش حرفه ای باید عمومیت پیدا کند و آموزش عالی باید باتساوی کامل به روی همه باز باشد تا همه بنا به استعداد خود بتوانند ازآن بهره مند گردند ».

نکته که ذکرآن خالی از لطف نیست اینکه : اعلامیه جهانی حقوق بشر - که محصول تلاش و تحقیقات صدها بلکه بیش از دوهزار متفکراز ملل و جوامع مختلف است (حکمت اصول سیاسی اسلام ، ص 109 ) . و با استفاده از هزاران جلد کتاب مربوط به قانون و حقوق و دیگرقرارداد های اجتماعی و بهره گیری از محصولات فکری نوابغ قرون و اعصارطولانی از«افلاطون» گرفته تا «ژان ژاک روسو» و«منتسکیو» وهزاران قانون گزار و حقوقدان ، تدوین یافته است( همان ، ص 110 ) - همان سخنی را گفته است که اسلام عزیز چهارده قرن قبل آن را به مراتب کامل تر و جامع ترمطرح کرده است . ازجمله مساله تعلیم وتربیت است که در اولین پیام حیات بخش اسلام و نخستین آیات آسمانی قرآن کریم ، انعکاس چشمگیر یافته است .