تاملی در معنای « لیله الرغائب »

بسم الله الرحمن الرحیم

لیله الرغائب،شب آرزوها ؟ یا شب عبادت و بندگی ، و شایستگی پیدا کردن برای دریافت عنایت ویژه خدای سبحان ؟

اولین شب جمعه ماه مبارک رجب معروف به لیله الرغائب است و این نام گذاری توسط ملائکه صورت گرفته است.

چنانکه از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که فرمودند:

از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛

زیرا شبی است که فرشتگان آن را « لیله الرغائب» می نامند.

این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نمی ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع می شوند.»

اقبال الاعمال (ط - القدیمه)،ج2، ص632 .

اشتباه بزرگ در معنای «لیله الرغائب »

در سالهای اخیر در مورد معنای لیله الرغائب اشتباهی بزرگ صورت گرفته که باعث شده به مردم و مومنین آدرس غلط درباره این شب داده شود به طوری که با معنا کردن آن به « شب آرزوها» عملا مردم به سمت آرزو کردن و غفلت از عظمت این شب بزرگ و بی توجهی به اعمال آن سوق داده شده اند

این در حالی است که موضوع لیله الرغائب هیچ ارتباطی با « آرزو» و «آرزو کردن » ندارد واساسا آرزو در فرهنگ دینی چندان جای مثبتی ندارد و مومنان همواره در آیات و روایات، از داشتن آرزوهای دور و دراز، منع شده و « طول الامل» همواره مذموم شمرده شده است و آنچه به جای آن مطرح است، موضوع « امید » و « رجاء » به رحمت الهی در عین اعتقاد به « خوف» از عذاب الهی است.

معنای دقیق «لیله الرغائب» چیست ؟

«الرغائب » جمع «الرغبه » یا «الرغیبه » است و در لغت عرب دو معنا دارد :

اگر جمع «رغبه » باشد به معنایی اراده و در خواست است

اگر جمع «رغیبه » باشد به معنای عطا وبخشش زیاد و وسیع است .

معجم المقاییس اللغه، ج2، ص: 416 – 417 .

راغب اصفهانی در مفردات می گوید :

اصل رغبت به معنای فراخی و گنجایش در چیزی است.

«الرغبه » و « الرغب » و «الرغبی» به معنای وسعت و توانایی در اراده و خواست است .

«الرغیبه» به معنایی بخشش بسیار است .

مفردات الفاظ القرآن ، ص 358 .

بنابراین هیچ یک از این دو معنا، ارتباطی با « آرزو کردن» ندارد.

هدف از لیله الرغائب:

با توجه به معنای دقیقی که بیان شد و بر اساس آنچه از گفتار و نوشتار عالمان دین در این خصوص برمی آید در این شب، هدف، آرزو کردن و بیان آرزوها و مشغول شدن به آرزوهای دور و دراز و ترک اعمال صالح نیست بلکه « لیله الرغائب» شبی است که خداوند خواسته است تا بندگانش با میل و رغبت به سوی عبادتش بشتابند و پس از نماز مغرب و گشودن روزه خویش، ساعتی را به اقامه نماز و استغفار و مناجات با پروردگارشان به سرآورند و بخشش و رحمت و مغفرت او را طلب نمایند .

همچنین با توجه به معانی که بیان شد می توان گفت : « لیله الرغایب» یعنی شبی که نزول رحمت و مغفرت الهی بسیار وسیع و گسترده است.

نکته حائز اهمیت این است که در چنین شبهای با فضیلت بلکه در همه ماه های مبارک رجب و شعبان و رمضان که ریزش و رسیدن رحمت و عنایات الهی به بندگان و مخلوقات زیاد است ، اصل و اساس کار ایجاد زمینه و ظرفیت در وجود انسان است که بتواند شایستگی دریافت نسیم های رحمت ویژه الهی را پیدا نماید.

چنانکه شاعر زیبا گفته است :

باران که در لطافت طبعش خلاف نیست

در باغ لاله رویت و در شوره زار خس

چرا باران در باغ باعث روییدن لاله و سر سبزی و طراوت باغه می شود اما در شوره زار نه ؟ ظرفیت و شایستگی هایا این دو فرق می کند و اگر نه بارا یک باران است .

در این ماه با عظمت و شبهای بافضیلت التماس دعای فرج

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم واهلک عدوهم من الجن والانس من الاولین والآخرین

اللهم عجل لولیک الفرج و العافیه و النصر