حکمت و فلسفه حجاب در اسلام ( قسمت دوم : حفظ آرامش روحی و روانی جامعه و خانواده )

بسم الله الرحمن الرحیم

از آنجا که آرامش روحی و روانی برای انسان از اهمیت فوق العاده برخوردار است و یکی از مهم ترین خواسته های تمام انسانها بوده و هست ، وحتی آسایش که مربوط به تن وجسم انسان می شود، بدون آرامش هیچ ارزشی ندارد ؛ اسلام عزیز برای ایجاد و حفظ آرامش ، آموزه های حکیمانه و حیات بخشی دارد. یکی از مهم ترین عامل آرامش را ارتباط با خدای سبحان بیان می کند:« الا بذکر الله تطمئن القلوب » ( رعد ، 28 )، ایمان به خدا (نحل/ 106) و پرداخت زکات و دعای پیامبراکرم (ص)را نیز، از عوامل ایجاد آرامش می داند ( توبه/ 103 ). همچنین ازدواج وانتخاب همسر را یکی دیگر از عوامل آرامش بیان می کند:« و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها... ، واز نشانه های او این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنارش آرامش یابید » ( روم/ 21 ).

یکی دیگر از عوامل ایجاد وحفظ آرامش روحی وروانی ، رعایت حجاب وعفاف زنان است ؛ زیرا علاوه براینکه حفظ حجاب وعفاف یک نوع ارتباط با خدا و اطاعت از دستورات اوست (و قبلا اشاره شد که مهم ترین عامل آرامش ، یاد خدا وارتباط با اوست )، با بیانی که در ذیل می آید عامل آرامش بودن حجاب بهتر معلوم می گردد.( باالعکس بی حجابی وبد پوششی زنها، درهیجانات و التهابات جنسی و سلب آرامش ازافراد جامعه و خانواده ، نقش به سزا دارد.) با این بیان که:

انسان دارای غرایز وقوه های مختلفی است که دست قدرت حکیمانه خدای سبحان آنها را در وجود انسان به ودیعت نهاده است. طبق حکمت الهی بعضی از این غرایز به آسانی قابل کنترل و اشباع است. اما بعضی غرایز دیگر تقریبا غیر قابل اشباع یا لااقل کنترل واشباع آن سخت است. مثلا غریزه حب مال و مقام هرچقدر هم انسان مال و سرمایه داشته باشد ، بازهم زیادتر ازآن را خواهان است و قابل اشباع نیست. چنانکه رسول خدا(ص) می فرماید:« منهومان لا یشبعان طالب دنیا و طالب علم ، دو حریصاند که هرگز سیر نشوند جوینده علم و جوینده دنیا »( الکافی (ط - الاسلامیه) ؛ ج1 ؛ ص46 ).

غریزه جنسی نیز یکی از غرایز نهفته در وجود انسان است که کنترل و اشباع آن سخت است ؛ زیرا این غریزه یک غریزه عمیق ودریا صفتی است که هرچقدر بیشتر اطاعت شود سرکش تر می شود، همچون آتش که هرچه به آن هیزم وخوراک بدهند شعله ورتر می گردد. (مساله حجاب ، ص 77 ).

بدون شک بی حجابی و بدحجابی زنها در شعله ور ساختن این غریزه قدرتمند و سلب آرامش روحی ، نقش برجسته دارد و چه بسا ممکن است این امر باعث شود که علاوه بر سلب آرامش روحی آسیب های جسمی نیز، متوجه افراد جامعه وکسانی که با چنین زنان بد حجاب معاشرت دارند ، بشود. چنانکه امام باقر(ع) می فرماید:

«جوانی از انصار در مدینه با زنی(بدحجابی) رو برو شد،(چون) در آن زمان رسم زنان بر این بود که روسریهای خویش را به پشت گوش میبستند (بنابراین گردن و سینه آنان آشکار بود) جوان بر او چشم دوخته بود تا هنگامی که زن از جلوی دیدگان او گذشت. جوان همچنان که بر او نگاه می کرد داخل کوچهای شد ، در این هنگام با استخوان یا شیشهای که در دیوار بود برخورد کرد و صورتش را شکافت... جوان با خود گفت: نزد رسول خدا(ص) میروم و ایشان را از این امر باخبر میکنم. وقتی حضرت او را با آن وضع دید، علت را پرسید ، جوان قضیه خود را باز گفت: آنگاه جبرئیل با این آیه نازل شد:« و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها... » (نور/30 ) (تفسیرالصافی ، ج3 ، ص 430 ).

این روایت شریف به خوبی و روشنی ، نقش بد حجابی زنها در جلب توجه مردها و سلب آرامش روحی وحتی آسیب دیدن جسمی آنها را بیان می کند. هرچند در اینجا جوان انصاری نیز ، به خاطر کنترل نکردن چشم خود مقصر است ، ولی این نکته را نباید از یاد برد که بدحجابی و کیفیت نامناسب پوشش زنها در جلب توجه مردها و سلب آرامش روحی و بروز چنین حوادثی ناگوار ، سهم و نقشی بیشتر دارد. از این رو خدای سبحان دستور می دهد که زینت های خویش را بجز آنچه که ظاهراست ، آشکار نکنند.

نقش نگاه درسلب آرامش روحی

اسلام عزیز به عنوان کامل ترین دینی که به تمام نیازمندی های بشر توجه دارد ، به قدرت شگرف این غریزه آتشین نیز توجه کامل کرده است. جهت کنترل و پیشگیری از طغیان این غریزه راهکارها ودستورات زیادی را بیان نموده است. مثلا از نگاه های شهوت انگیز وخیره شدن به نامحرم شدیدا پرهیز داده و به مرد و زن هشدار می دهد که مواظب نگاه تان باشید « قل للمومنین یغضوا من ابصارهم... ، و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن... » ( نور/ 30 و 31 ) ؛ زیرا نگاه های شهوت آلود همانند تیر زهرآگینی می ماند که از سوی دشمن قسم خورده انسان شیطان ، به سمت انسان رهاشود ، وچه بسیار است که یک نگاه(شهوت آلود) موجب حسرت وغصه های طولانی می شود، چنانکه امام صادق(ع) فرمود :« النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظره اورثت حسره طویله » (الکافی (ط - الاسلامیه) ؛ ج5 ؛ ص559 ). معلوم است که حسرت وغصه های طولانی، آرامش روحی روانی را از انسان سلب می کند.

از سوی دیگر، برکسی پوشیده نیست که بی حجابی و بد پوششی زنها ، درجلب نگاه های شهوت آلود وتحریک غریزه جنسی مردان ، نقش اساسی دارد؛ زیرا «روح بشرفوق العاده تحریک پذیر است. اشتباه است که گمان کنیم تحریک پذیری روح بشر محدود به حد خاصی است و از آن پس آرام می گیرد. همان طور که بشر( اعم از مرد و زن) درناحیه ثروت ومقام ازتصاحب ثروت وملک وجاه ومقام سیرنمی شود و اشباع نمی گردد ، در ناحیه جنسی نیز چنین است. هیچ مردی از تصاحب زیبا رویان و هیچ زنی ازمتوجه کردن مردان وتصاحب قلب آنان و باالاخره هیچ دلی از هوس سیر نمی شود. و ازطرفی تقاضای نامحدود خواه ناخواه انجام نا شدنی است ، همیشه مقرون است به نوعی احساس محرومیت. دست نیافتن به آرزوها به نوبه خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی می گردد »( مساله حجاب ، ص 80 ).

این اختلالات روحی وسلب آرامش روانی ، علاوه برافراد جامعه و کسانی که به آرزوهای جنسی شان دست نیافته اند ، دامن گیرخود زنان بی حجاب وبدحجاب نیز می شود.

بنابراین جهت حفظ آرامش افراد جامعه و خانواده ، شرع مقدس( که از اهدافش ایجاد آرامش وزمینه سازی برای رشد وهدایت انسانها است)، حجاب وپوشش را برای زنها واجب کرده و به آنها دستور می دهد که علاوه برمواظبت نگاه وحفظ دامن ، زینت های خود را ظاهرنکنند وبا پوشاندن سینه وگردن خود با روسری ، حجاب کامل اسلامی را رعایت نمایند(تا محرک ومهیج وسلب کننده آرامش نباشند)« و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن ... » (نور/ 31 ).