چهارچوب های کپی رایت محصولات فرهنگی در زمینه فعالیت تهیه کنندگان بخش خصوصی ( بخش اول )

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

«کپی رایت» معادل اصطلاح «حق نسخه برداری» و «حق تکثیر و انتشار» است که ترجمه ای از اصطلاح «Copyright» می باشد. ضمن آن که این اصطلاح در نظام ها به «حق مولف»شهرت دارد. اصطلاح«کپی رایت»درسال 1886 طی«کنوانسیون برن»واردعرصه بین المللی گردید.

صنعت فیلم سازی آمریکا، برآورد نموده است که سالانه حدود 1 بیلیون دلار به دلیل کپی برداری غیرمجاز توسط دستگاه های ویدئویی ضرر می دهد و سالانه ده ها میلیون دلار برای تعقیب متجاوزان کپی رایت هزینه می شود. از این رو برای طرح دعوی علیه افرادی که به حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری تعدی می نماید، لازم است که آثار ادبی و هنری مورد حمایت قانون قرار گیرند. به همین مقصود قانون کپی رایت به چگونگی، مدت و انواع حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان پرداخته است. این قانون اعمال مجازات علیه متجاوزان به کپی رایت را برای احقاق حقوق مادی و اخلاقی صاحبان اثر لازم می داند.

- شرایط حمایت از اثر

برای این که آثار ادبی و هنری مورد حمایت قانون قرار گیرند، باید شرایطی داشته باشند:

-محسوس بودن شکل اثر

افکار و اندیشه ها مورد حمایت نیستند. تخیل ها باید از قالب ذهن خارج شوند و به صورت محسوس و عینی تجسم یابند، تا قابل حمایت باشند. موسیقی که ضبط شده، داستانی که نوشته شده و تصویری که در فیلم عکاسی ثبت شده است، از آثاری می باشند که شکل محسوس دارند. بنابراین تا زمانی که یک ایده از چارچوب تخیل ذهنی خارج نشود و نمود خارجی پیدا نکند، قابلیت حمایت قانونی ندارد.

-اصالت اثر

اثری قابل حمایت است که ابتکاری و اصیل باشد. بدین معنی که مظهر شخصیت و منویات پدید آورنده و انعکاسی از افکار او باشد. اما نو بودن اثر، شرط نمی باشد. (عبادی، 1369: 85) به عنوان نمونه اگر دو نقاش، از یک منظره تابلوهای مشابهی بکشند، بدون این که از هم تقلید کنند، اثر هر یک با توجه به این که نمایانگر شخصیت پدید آورنده آن است اصیل محسوب می شود.

اصالت می تواند دو گونه باشد:

1)اصالت در محتوا: یعنی پدید آورنده اولین فردی باشد که آن را خلق کرده است. مانند نویسنده ای که برای نخستین بار در مورد واقعه ای داستان می نویسد.

2)اصالت در تعبیر: پدید آورنده اثر از محتوایی که در گذشته وجود داشته است استفاده می کند و اثر دیگری می آفریند که دارای ویژگی ابتکار است. مانند متون ترجمه یا اشعاری که با توجه به یک ضرب المثل سروده می شوند.

به هر حال اصالت از هر نوع، وقتی وجود دارد که بیان کننده هویت اندیشه باشد و به آن جنبه استقلال دهد. بنابراین نو بودن شرط نمی باشد. به همین دلیل ممکن است اثر جدید صورتی تازه از اندیشه ای مبتذل و پیش پا افتاده باشد.

*برگرفته از مقاله : بررسی تاثیرات نقض قوانین بین المللی کپی رایت محصولات فرهنگی و هنری در ادامه فعالیت های تهیه کنندگان بخش خصوصی نوشته نوید دهقانی

محل انتشار: ماهنامه علمی-تخصصی مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی، دوره: 2، شماره: 14