عزت نفس

شش ستون عزت نفس

(خلاصه ای از کتاب 🖊️ناتانائیل برندن )

■احتمالا تا الان تو وبلاگ ها و وبسایت های مختلف و همینطور مجلات تیترهایی با این مضمون دیدین: ۱۰ روش برای افزایش عزت نفس، ۵ راز به دست آوردن اعتماد به نفس. از این جور مقاله ها خیلی پیدا میشه. خیلی از مدرس های توسعه فردی ادعا می کنن که راز افزایش عزت نفس رو میدونن. اما حالا عزت نفس اصلا چیه؟

□عزت نفس سیستم ایمنی خودآگاهیه که برامون قدرت، مقاومت و توانایی احیا به همراه داره. عزت نفس یه جورایی مثل سیستم ایمنی بدنمونه که برای مقابله با مشکلات زندگیمون بهش نیاز داریم.

●ناتانیل براندن یه مثال جالبی میزنه. میگه ما میدونیم که کلسیم باعث تقویت دندان ها و استخوان هامون میشه. وجود کلسیم برای داشتن یه بدن سالم ضروریه. عزت نفس هم دقیقا برای داشتن روان سالم ضروریه. درسته ما فقط به خاطر کمبود کلسیم نمی میریم، اما ادامه زندگی برامون خیلی سخت میشه. از اون طرف ما برای زنده موندن به عزت نفس نیاز نداریم ولی نمی تونیم بدون اون راحت زندگی کنیم.

○حالا می پرسین اصلا زندگی راحت چه ربطی به عزت نفس داره؟ راستش انتظاراتی که ما از توانمندی ها و قابلیتامون داریم، بر اساس میزان عزت نفسمون شکل می گیرن. هر چی ما عزت نفسمون بالاتر باشه، باور می کنیم که توانایی بالایی برای انجام کارها داریم، وقتی هم که به این باور برسیم، تموم تلاشمون رو می کنیم تا عملکرد خوبی داشته باشیم. اینجوری می تونیم زندگی خوبی داشته باشیم.

■براندن برای مثال میاد داستان یکی از مراجعینش رو میگه که برای ترک اعتیاد به الکل پیش اون اومده بود. اون معمار توانایی بود که قرار بود به یه موفقیت شغلی بزرگی برسه، ولی به جای اینکه از این قضیه خوش حال باشه، مضطرب و نگران بود و فکر می کرد که مستحق اون جایگاه نیست. همین کمبود عزت نفس باعث شده بود که توانایی هاشو دست کم بگیره و ناچیز بدونه. در نتیجه احساس میکرد که از پس این کار برنمیاد. بعدش برای آروم کردن خودش رفته بود سمت مصرف مشروبات الکلی.
بعد از مدتی همین اعتیاد به الکل باعث شد که شغلش رو از دست بده و فقط به خاطر نداشتن عزت نفس زندگیش از هم بپاشه. هممون حق داریم که شاد باشیم، اما دستیابی به شادی نیاز به عزت نفس بالا داره. از اون طرف وقتی ما شاد نیستیم و شاد بودنو نادیده می گیریم مشخصه که عزت نفس پایینی داریم.

○اگه عزت نفس بالایی داشته باشیم، برای خودمون مشکل و دردسر درست نمی کنیم و عکس العمل بهتری در مقابل مشکلات از خودمون نشون میدیم. روانشناسا توی یه مطالعه علمی متوجه شدن که عزت نفس بالا خیلی میتونه روی رویارویی با مشکلات تاثیر داشته باشه. توی یه آزمایش اونا اومدن به شرکت کننده هایی با میزان عزت نفس متفاوت، چند تا مسئله غیرقابل حل دادن. نتایج نشون داد افرادی که عزت نفس بالاتری داشتن بیشتر برای حل این مسائل تلاش کردن و دوام آوردن.

■حالا حتما میپرسین خب چی کار کنیم تا عزت نفسمون قوی بشه؟
در اینجا شش ستون عزت نفس از کتاب ناتانائیل برندن رو بررسی می کنیم 

*ستون اول: آگاهانه زندگی کنید.*
▪︎افزایش عزت نفس ارتباط مستقیمی با آگاهانه زندگی کردن داره. این موضوع خیلی هم چیز عجیبی نیست. زندگی آگاهانه یعنی این که بین واقعیت، تفسیر و احساساتمون تمایز قائل بشیم.
▪︎بذارین براتون یه مثال بزنم تا کامل متوجه بشین. فرض کنین شما یهو نگاه به پدرتون می کنین و می بینین که اخم کرده. خب این میشه واقعیت. بعدش فکر می کنین که عصبانیه. این میشه تفسیرتون از واقعیت. و در نتیجه ناراحت میشین که میشه جنبه سوم یعنی احساسات.
▪︎حالا یه لحظه با خودتون فکر کنین که اصلا شاید شما حالت چهرش رو اشتباه دیدین و اون واقعا تو اون لحظه اخم نکرده بوده. اگه بتونین اینجوری به قضیه نگاه کنین، میتونین یه تفسیر درست از واقعیت داشته باشین و واکنش احساسی درستی نشون بدین.
▪︎ناتانیل براندن دو تا تمرین برای زندگی آگاهانه به ما پیشنهاد میده: اول اینکه سعی کنین در طول روز اینجور سوالی از خودتون بپرسین. حسم در حال حاضر چیه؟ چرا حسم اینجوریه؟ آیا رفتارم با حسم منطبقه؟
▪︎قبل از این که تمرین دوم رو بگم باید این سوال رو ازتون بپرسم. تا حالا شده ۴ ساعت با تمرکز کامل بدون اینکه تلگرام و اینستاگرام رو چک کنین رو یه موضوع کار کنین؟
▪︎اگه میخواین آگاهانه زندگی کنین، شما اول باید به این درک برسین که فرصت محدودی برای زندگی دارین. اگه وقت خودتونو با شبکه های اجتماعی تلف کنین، فرصتی برای انجام کارای مهم تر ندارین. حالا حستون به این قضیه چیه؟ حس خوبی بهتون دست داد؟ اگه نه پس باید رفتارتون رو با حستون منطبق کنین و سعی کنین از این به بعد آگاهانه زندگی کنین.

*ستون دوم و سوم: خودتونو بپذیرین و نسبت به خودتون مسئولیت پذیر باشین.*
▪︎اگه این دو مورد رو در خودمون تقویت کنیم، عزت نفسمون افزایش پیدا میکنه. اینکه گفتم خودتون رو بپذیرین، یعنی مثلا اگه لکنت زبون دارین اینو بپذیرین و سعی نکنین که مثل بقیه باشین.
▪︎البته باید حواستون به این نکته باشه که این پذیرش خودتون تبدیل نشه به یه مجوز برای کارای بدتون. برای مثال، بدقولی کنین و دیر سر قرار برسین یا...و بگین خب دیگه من اینجوریم و خودمو پذیرفتم.
▪︎پذیرش خود یعنی باید بگردین دنبال دلایلی اصلی که باعث این کارا میشن. اگه شما چرایی رفتارتون رو بپذیرین، دیگه تکرارش نمی کنین. حالا شاید بپرسین که خب اگه ما رفتار الانمون رو بپذیریم، آیا این باعث مقاومت در برابر تغییر نمیشه؟ جواب اینه که اگه شما خودتون رو همینجوری که هستین نپذیرین، اصلا انگیزه ای برای تغییر و رشد کردن پیدا نمی کنین؛ چون همش دارین سعی می کنین که ایراداتون رو بپوشونین. اما اگه خودتون رو بپذیرین، باعث میشه که شما قبول کنین که ایرادایی دارین و اون موقع برای بهتر شدن اقدام می کنین.
▪︎وقتی خودتون رو بپذیرین، باعث میشه که نسبت به خودتون حس مسئولیت پذیری داشته باشین. مسئولیت پذیری نسبت به خودتون یعنی سرنوشتتون رو به دست بگیرین و برای خودتون ارزش قائل باشین. یعنی به جای مقصر دونستن بقیه روی مشکلات خودتون وقت بذارین و برای اتفاقایی که پیش اومده، درون خودتون دنبال دلیل باشین.
▪︎حالا می خوام سه نکته برای اینکه بتونین این حس رو تقویت کنین بهتون بگم.
۱. هر وقت مشکلی براتون پیش اومد، از خودتون بپرسین من چه کاری از دستم برمیاد؟
۲. هیچ وقت از جمله هایی مثل اون منو مجبور کرد یا من اگه جای اون بودم این کارو نمی کردم استفاده نکنین.
۳. این که هیچ وقت فراموش نکنین که فقط خودتون مسئول خوش حال کردن خودتونین نه هیچ کس دیگه ای.

*ستون چهارم: ابراز وجود کنین.*
▪︎ این مورد رو خودم وقتی دانش اموز بودم تجربه کردم و الانم که معلمم میبینم که بعضی دانش آموزا هم همین مشکل رو دارن ممکنه بعضی هاتون هم اینو تو مدرسه تجربه کرده باشید معلم یه سوال میپرسه و ما با این که جوابو میدونیم، دست بلند نمی کنیم. چون می ترسیم که نکنه اشتباه باشه و بقیه ما رو مسخره کنن یا چیزی بگیم که بقیه ما رو قضاوت کنن. ما از ابراز وجود می ترسیم و این تاثیر مستقیمی روی کاهش عزت نفسمون داره.

▪︎این ترس متاسفانه غریزیه و سد محکمیه در برابر عزت نفس. حالا چطوری این توانایی رو به دست بیاریم؟ خیلی ساده هست، شما فقط کافیه سعی کنین خودتون باشین و قبول کنین که اعتقاداتتون مهمه.

*ستون پنجم و ششم: زندگی هدفمند داشته باشین و انسجام درونی رو تمرین کنین.*

▪︎زندگی هدفمند یعنی چی؟ بذارین براتون با یه مثال توضیح بدم. فرض کنین شما صبح از خواب بلند میشین و به سر کار میرین. اونجا مشغول انجام کارای روتین میشین و وقتی به خونه برمیگردین سرگرم کارای معمولی مثل تلویزیون دیدن میشین تا موقعی که بخواین بخوابین. و دوباره فردا به همین صورت تکرار میشه و همینطور روزای بعدی. کاملا مشخصه که این زندگی یه زندگی بی هدفه. زندگی هدفمند یعنی در کنار اون کارایی که انجام میدین یه هدفی رو هم دنبال کنین.
برای مثال در مورد یه موضوع خاص مثل روانشناسی کتاب بخونین و اطلاعاتتون رو بالا ببرین یا یه مهارت خاص مثل فروش یا یه ساز رو یاد بگیرین.
▪︎از خودتون بپرسین چی می خوام و به کجا میخوام برسم؟ با پرسیدن این سوال می تونین زندگی هدفمند رو شروع کنین. اما خب همین به تنهایی کافی نیست شما باید به راهتون ادامه بدین تا پیشرفت کنین.
▪︎جک آرزو داشت که نویسنده بشه. ولی به جای اینکه کم کم مهارت های خودشو بهبود بده، صبر کرد تا وقتی که احساس آمادگی کنه. خب حالا فکر می کنین که جک به آرزوش رسید؟ معلومه که نه. جک هدفشو تعیین کرده بود، اما هیچ کاری برای رسیدن به هدفش انجام نداد.
▪︎عزت نفستون بستگی به اقدام هاتون در جهت رسیدن به هدفتون داره. علاوه بر زندگی هدفمند، باید حرف و عملتون با هم هماهنگ باشن. به این میگن انسجام درونی.
▪︎انسجام درونی یعنی مثلا سر قولی که دادین بمونین یا همیشه حقیقت رو بگین حتی اگه به ضررتون باشه. بی وفایی و دورویی نشونه های کمبود انسجام درونیه.
▪︎راستش با توجه به شرایط الان جامعه، این ستون ممکنه سخت ترین ستون برای عزت نفس باشه. معمولا تو جامعه الان اصول اخلاقی رعایت نمیشه و بیشتر افراد به هم بدبینن و اعتماد نمی کنن. ولی شما نباید اجازه بدین که انسجام درونی تون تحت تاثیر محیط و جامعه قرار بگیره.

■خب شش ستون عزت نفس از کتاب ناتانائیل برندن رو با هم بررسی کردیم، اما یه عامل دیگه ای که به شدت روی عزت نفس ما تاثیر داره، طرز رفتار پدر و مادرمون با ماست. توی مطالعه ای که استنلی کوپر اسمیت انجام داد، متوجه شد طبقه اجتماعی یا اقتصادی، سطح تحصیلات و جایگاه جغرافیایی تاثیری روی عزت نفس کودکان ندارن، اما کیفیت رفتار پدر و مادر با کودک تاثیر مستقیمی روی افزایش یا کاهش عزت نفس کودک داره.

□حالا سوال اینجاست که پدر و مادر چجوری میتونن عزت نفس رو توی فرزندانشون افزایش بدن؟
۱. اول این که پدر و مادر باید طرز فکر و احساسات بچه هاشون رو قبول کنن جوری که اونا متوجه بشن که برای پدر و مادرشون با ارزشن.
۲. دوم اینکه خود پدر و مادر باید عزت نفس بالایی رو داشته باشن تا بچه ها از اونا الگو بگیرن.
۳. سوم باید مرز واضحی رو برای بچه هاشون مشخص کنن تا بچه هاشون احساس کنن که حریم شخصی امنی دارن. اگه پدر و مادر باعث بشن که فرزندشون باور کنه مشکل داره، عزت نفسش شدیدا کاهش پیدا میکنه.

●علاوه بر پدر و مادر، مدرسه و برخورد معلم با کودکان هم روی عزت نفس اونا تاثیر داره. اگه معلمی به توانایی های کودکان توی یه مهارت خاص باور داشته باشه، این باور میتونه تبدیل به واقعیت بشه. معلم نباید از تشویق و تنبیه برای انگیزه دادن به بچه ها استفاده کنه. معلمی موفقه که عزت نفس بچه ها رو بر اساس واقعیت پرورش بده. معلم باید به بچه ها بازخورد سازنده بده تا اونا برای رشد و موفقیت تشویق بشن.

خلاصه ای از کتاب عزت نفس اثر ناتانائیل برندن کبیر 

امیدوارم لذت برده باشید.

 ⚪️