قابلیت های بهره برداری نشده ی ایران در جلوبرندگی و پیشران آتش بس و توافق فی مابین اسراییل و حزب الله لبنان

همزمان با بروز تنش سطح بالا فی مابین اسراییل و حزب الله لبنان، ایران همواره سعی کرده است نقش پرنفوذی در منطقه ی خاورمیانه ایفا نماید و در بسیاری موارد، استفاده ی نابه جا و نابه هنگام از این نفوذ، سبب اتلاف هزینه های انسانی و مادی غیرسازنده برای ایران گردیده است و اما این نقش پرنفوذ می تواند در زمینه ی ایجاد آشتی و توافق میان کشورها و گروه ها و احزاب و سازمان های معارض مصروف گردد. یکی از مهم ترین مسایل و چالش هایی که ایران با آن روبرو است، تنش های دیرینه میان اسراییل و حزب الله لبنان چه از جنبه ی عقیدتی و چه نظامی است. و در ادامه به بررسی برخی قابلیت ها و ظرفیت های بهره برداری نشده ی ایران در زمینه ی تلاش برای آتش بس و آشتی و توافق بردبرد بین این دو طرف می پردازد.

۱. نقش تاریخی ایران در حمایت از حزب الله

ایران به عنوان یکی از حامیان اصلی حزب الله لبنان، همواره سعی کرده است با ارایه کمک های مالی، تسلیحاتی و آموزشی و عقیدتی به این سازمان، آن را در برابر توانایی ها و قابلیت های اسراییل تقویت کند. این حمایت ها به حزب الله قدرت مادی و تسلیحاتی بیشتری بخشیده و یک نیروی مبارز و ستیزه جو در برابر اسراییل ایجاد کرده است. ایران به خوبی می داند که ایجاد یک زمینه سیاسی مطلوب برای طرف اسرائیلی و حزب الله، می تواند به کاهش تنش ها و ایجاد آشتی در سطح منطقه ای کمک کند، ولی تا به حال از این ظرفیت ممتاز، بهره برداری نشده است و ایران می تواند از یک ظرفیت و فضای متعادل و متوازن برای دو طرف اسراییلی و حزب الله لبنان، حمایت نماید.

۲. دیپلماسی چندجانبه

ایران باید در تلاش باشد تا روابط خود را با کشورهای منطقه(از جمله اسراییل و فلسطین و لبنان و غیره) و دیگر قدرت های جهانی تقویت کند. از طریق دیپلماسی چندجانبه، ایران می تواند تلاش نماید تا فضای مناسبی برای گفت وگوی سازنده میان اسراییل و حزب الله ایجاد کند. این دیپلماسی شامل برگزاری نشست های منطقه ای و جهانی، و همچنین تعامل با دیگر بازیگران مهم مانند امریکا و اتحادبه اروپا و بریتانیا و روسیه، چین و کشورهای عربی است.

۳. استفاده از کانال های غیررسمی

ایران می تواند از کانال های سازنده ی غیررسمی برای برقراری ارتباط میان اسراییل و حزب الله استفاده نماید. این کانال ها می توانند شامل میانجی گری کشورها یا سازمان های بین المللی باشند که در نهایت به کاهش تنش و ایجاد زمینه ای برای مذاکره کمک می کنند. این نوع از دیپلماسی می تواند به طرفین فشار کمتری وارد کند و آنان را به رویکردی سازنده تر تشویق کند.

۴. تقویت سیاست های اقتصادی و اجتماعی

موضع اعلامی و اعمالی ایران می تواند بر این مبنا قرار بگیرد که شرایط اقتصادی و اجتماعی مناسب می تواند به کاهش تنش ها کمک کند. از این رو، ایران می تواند با پیشنهاد همکاری های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به حزب الله و اسراییل، در راستای بهبود شرایط زندگی مردم لبنان و اسراییل، زمینه را برای دیپلماسی و گفتگوی سازنده میان اسراییل و حزب الله لبنان را فراهم کند. اینگونه اقدام ها می تواند به ایجاد اعتماد و همکاری متقابل منجر شود.

۵. نقش سازمان های بین المللی

ایران می تواند از ظرفیت های سازمان های بین المللی مثل سازمان ملل متحد برای ایجاد قطع نامه های آتش بس و دعوت به گفتگو بهره برداری کند. با همکاری با این سازمان ها، می توان نظارت بر آتش بس را تسهیل کرد و از بروز تنش های جدید جلوگیری نمود. حمایت جامعه جهانی می تواند به حداکثری نمودن تلاش های ایران در زمینه ی ایجاد صلح و توافق کمک کند.

۶. آموزش و پرورش فرهنگ صلح

ایران می تواند با ترویج فرهنگ صلح و همزیستی در منطقه، به کاهش تنش ها کمک کند. این موضوع شامل برنامه های آموزشی، هنری و فرهنگی و عقیدتی و ایدئولوژیک می شود که می تواند دیدگاه های مثبت و سازنده ای را میان جوانان و نسل جدید لبنان و اسراییل و ایران در قبال صلح و همزیستی طرفین درگیر منازعه را ترویج دهد. این گونه برنامه ها می توانند بر افکار عمومی تاثیر مثبت بگذارند و فضا و جو مناسبی برای گفت وگو ایجاد کنند.

نتیجه گیری

بدون شک، تلاش های ایران برای ایجاد آشتی و توافق میان اسراییل و حزب الله با چالش های فراوانی همراه است. اما با بهره برداری از ظرفیت های دیپلماتیک، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ایران می تواند نقش پیشران، جلوبرنده و موثری در این زمینه ایفا کند. حرکت به سوی صلح و آشتی نیازمند اراده واقعی همه طرف های درگیر است و ایران به خوبی می تواند با اتخاذ رویکردهای سازنده، به این هدف نزدیک تر شود.

نگارش: بنیامین صادقی(پژوهشگر و مشاور صلح، حل و فصل مخاصمات و میانجی گری بین المللی)
15 سپتامبر 2024
Bensad5800@gmail.com