نگاهی به پدیده رحم اجاره ای و اهدای جنین در ایران

نگاهی به پدیده رحم اجاره ای و اهدای جنین در ایران

امیرحسین صفدری محقق و پژوهشگر علم حقوق

ناباروری به عنوان یک بحران در دوره زندگی هر انسانی ممکن است وجود داشته باشد که این مسله اگر قابل درمان نباشد می تواند تاثیرات زیادی را در روابط خانوادگی و فردی افراد ایجاد کند. بی شک می توان گفت یکی از عوامل اصلی طلاق در هر جامعه ای، و مخصوصا در جامعه ی ایران ناباروی زوجین جوان می باشد، اما خوشبختانه امروزه در جامعه بشری پدیده های نوینی مثل تولد کودک از طریق رحم اجاره ای و یا اهدای جنین وجود دارد.

در حال حاضر استفاده از روش رحم جایگزین برای باروری به دلایل مختلفی صورت می پذیرد، که گاهی ممکن است زوجین از نظر بیولوژی و ژنتیکی بتوانند صاحب فرزند شوند، ولی زوجه به علت نقص یا نقایص ارگانیک نمی تواند جنین را در رحم خود پرورش بدهد، یا گاهی هم ممکن است زوجه به دلیل امراض مختلف رحم خود را از دست بدهد و یا در برخی موارد زن به طور مادرزادی فاقد رحم باشد که رحم اجاره ای این امکان را فراهم کرده تا آن زن صاحب فرزند شود.

همانطور که بیان شده دانستیم که رحم اجاره ای و اهدای جنین یکی از راهکارهای درمان ناباروری در جهان محسوب می شود که این روزها توجه ها به این دو راهکار علمی بسیار زیاد شده است. رحم اجاره ای به زبان ساده یعنی یک زن به کمک وسایل پزشکی و آلات مصنوعی و بدون انجام عمل مقاربت و نزدیکی از اسپرم و تخمک یک زوج باردار شود؛ و اهدای جنین به زبان ساده یعنی استفاده کردن از سلول های جنسی زن و مرد اهدا کننده جنین که در محیط آزمایشگاهی جنینی تشکیل شود و به کمک امکانات پزشکی و آزمایشگاهی به رحم زن متقاضی فرزند انتقال داده می شود.

نکته مهمی که باید به عنوان پژوهشگر علم حقوق پس از پژوهش میدانی در جامعه به آن اشاره کنم این است که در حال حاضر در خصوص رحم اجاره ای در کشور ما متاسفانه هیچ قانونی به صورت خاص وجود ندارد که این پدیده را مورد بررسی قرار بدهد که این یک ضعف در قانونگذاری برای ما محسوب می شود و باعث شده مشکلات زیادی در خصوص مسائل مربوط به رحم اجاره ای در جامعه ی ما پیش بیاید.

اما در خصوص اهدای جنین مجلس در سال 1382 طرحی را با نام قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور به تصویب رساند که لزوم اصلاح این قانون در حال حاضر در جامعه ما بشدت احساس می شود چرا که این قانون بسیار کلی، مبهم و قدیمی می باشد.

نکته مهم دیگر که باید در خصوص رحم اجاره ای به آن اشاره کنم این است که مسله رحم اجاره ای در کشور ما از لحاظ شرعی و فقهی تا حد زیادی حل شده است و اکثر فقها رحم اجاره ای را به شرط این که اتفاقات غیرشرعی رخ ندهد جایز دانسته و مورد پذیرش قرارداده اند.

اما نبود یک قانون خاص در خصوص رحم اجاره ای باعث شده تا آثار حقوقی و اجتماعی پدیده رحم اجاره ای به صراحت و دقیق مشخص نباشد و اینگونه باب سواستفاده را در این خصوص باز کند، بر همین اساس بهتر است مجلس شورای اسلامی هر چه زودتر در خصوص رحم اجاره ای قانونی جامع و علمی را به تصویب برساند تا از مشکلات زیادی که در این حوزه رخ داده است جلوگیری شود.