جرم فریب در ازدواج در حقوق موضوعه

فریب در ازدواج (تدلیس ) به مفهوم اثبات صفات مطلوب یا رفع عیوب به صورت دروغین ، ازجمله عوامل فروپاشی نظام خانواده یا تیرگی روابط زوجین است.بدین لحاظ زن ومرد از فریب یکدیگر نهی شده اند ، علاوه بر آن ، فریب دارای پیامد های حقوقی نیز می باشد

در ابتدا مواد 5 و 6 قانون ازدواج مصوب 1310 در خصوص فریب در ازدواج به جرم انگاری پرداخته بود و مقرر می داشت : ماده 5 :« هریک از زن و شوهری که قبل از عقد ، طرف خود را فریب داده که بدون آن فریب ، مزاوجت صورت نمی گرفت به شش ماه تا دوسال حبس تادیبی محکوم خواهد شد .» ماده 6 :« هرمردی مکلف است در موقع ازدواج به زن و عاقد صریحا اطلاع دهد که زن دیگری دارد یا نه ، این نکته در قباله مزاوجت قید می شود.مردی که در موقع ازدواج برخلاف واقع خود را بی زن قلمداد کرده و از این حیث زن را فریب دهد به مجازات فوق محکوم خواهد گردید.»

در سال 1375 ماده 647 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده ) مادتین فوق الذکر را نسخ کرده و به شرح ذیل مقرر داشت : « چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی ، تمکن مالی ، موقعیت اجتماعی ، شغل و سمت خاص ، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دوسال محکوم می گردد.» در تاریخ 23/2/1399 مجازات مقرر در این ماده به موجب قانون کاهش حبس تعزیری ، به نصف (سه تا یکسال) کاهش یافت.در قانون ازدواج 1310 وهمچنین در قانون مجازات اسلامی ماده 647 ، مقنن فقط زوجین ( زن و شوهر) را مشمول مجازات قرار داده و اگر فریب از طریف شخص ثالثی به غیر از زوجین باشد مشمول مواد فوق نمی باشد.در ماده 5 قانون سابق مقنن از عبارت « طرف خود را فریب داده » استفاده کرده بود و مصادیقی از فریب را اعلام نکرده بود در حالی که در ماده 647 مقنن با آوردن عبارت « از قبیل » به مصادیقی از اعمال فریبکارانه اشاره کرده است .

جرم فوق الاشاره فقط با فعل محقق می شود بنابراین اگر برای مثال زن تصور کند مرد دارای صفت خاصی است لیکن مرد از گفتن اینکه دارای آن صفت نیست امتناع کند ، مشمول ماده نخواهد شد

برای تحقق جرم فوق باید عقد واقع شده باشد بنابراین اگر کسی دیگری را برای نکاح فریب دهد ولی عقد واقع نگردد جرم مذکور محقق نمی شود و همچنین ازدواج به امر واهی بنا شده باشد بنابراین اگر یکی از طرفین دیگری را به امر واهی فریب داده و ازدواج واقع شده باشد اما ازدواج بر مبنای

نیست

با نگاهی به سیر مدت مجازات مقرر برای جرم فوق الذکر ، مشخص می شود که یک سیر کاهشی داشته اشت به هرحال قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 مجازات حبس مقرر را به نصف کاهش داده است .باتوجه به اینکه فریب در ازدواج آثار بسیار مضری برای تداوم حیات خانواده دارد و ضمن اینکه فریب در اذهان جامعه برای طرف فریب خورده می تواند علیرغم عدم واقعیت موضوع ، نقش منفی ایجاد کند.

منابع:

1- گلدوزیان ، ایرج ، 1394 ه.ش، محشای قانون مجازات اسلامی ، چاپ چهارم ، تهران ، مجد

2- غفوری ، احمد ، 1400 ه.ش، شرح آزمونی قانون مجازات اسلامی ، چاپ هفتاد و سوم ، آریا داد