انواع مخاطب در فضای سایبر با نگاه مدیریت رسانه

• از منظر تعامل با رسانه: 1. مخاطب منفعل2. فعال 3. نیمه فعال 4. هوشمند

• از منظر علاقه به سیاست: 1. باتوجه 2. غیرفعال 3. تفننی 4. بی علاقه

• از منظر کارکردهای شناختی: 1. کسب اطلاعات درباره محیط و جهان 2- دستیابی به بینش درباره موضوع 3- کنجکاوی 4- یادگیری و 5- احساس امنیت

دسته بندی مقاله عمران عوان در اشپرینگر

Cyber mobs, loners, Fantasists, Thrill Seekers, Moral Crusaders, Narcissists, Identity Seekers

مبلغین سایبری: از پلتفرم های رسانه های اجتماعی برای خلق یک ذهنیت تبلیغی استفاده می کنند تا دیگران را مجاب کنند.

منزوی ها: بیشتر تمایل به انتشار پست و گذاشتن کامنت به صورت تکنفره دارند. آن ها خیلی تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران نداشته و شخصیت هایی تنها و منزوی دارند.

فانتزی بازها: کسانی هستند که مسائل را فانتزی سازی می کنند. ایشان مرز میان واقعیت و خیال را گم کرده ‎اند و از همه چیز برداشتی همچون سناریوهای هالیوود دارند.

هیجان طلب ها: به صورت برخط یا غیربرخط به دنبال ترشح آدرنالین و درک هیجان مبارزه در دنیای واقعی همچون بازی های رایانه ای یا فعالیت های ماجراجویانه هستند.

صلیبیون اخلاقی: در مورد تکلیف انسانی و وظیفه اخلاقی صحبت می کنند. بسیاری از این افراد در صدد خلق استدلال هایی بر اساس ایدئولوژی و کلام به عنوان ابزاری برای وعده پاداش های بیرونی به مردم هستند.

خودشیفته ها: از ناراحتی های درونی، دانش اندک سیاسی و سیاست خارجی خود ملغمه ای انتقامجویانه درست می کنند تا علاوه بر به رخ کشیدن خود، دیگران را ترغیب به پذیرش پیام پیشنهادی خود کنند.

هویت طلب ها: بیشتر کاربرانی هستند که به نظر می رسد به دنبال دستیابی به نوعی هویت هستند. این افراد به احتمال زیاد در جامعه نادیده گرفته می شوند.

براساس بررسی ها و سنجش مخاطبان معمولا با استفاده از سه نوع طبقه بندی انجام می شود :

1. طبقه بندی برحسب ویژگی های جمعیت شناسی

1.1 اطلاعات پایه (تقسیم بندی بر اساس سن، جنس، تحصیلات و آگاهی، موقعیت جغرافیایی)

1.2 اقتصادی (تقسیم بندی بر اساس زمینه صنفی و شغلی، منابع اقتصادی، طبقه اجتماعی)

1.3 فرهنگی (تقسیم بندی بر اساس دین و مذهب، سرگرمی و گذران اوقات فراغت، استفاده از رسانه)

1.4 سیاسی (تقسیم بندی بر اساس گرایش و نگرش سیاسی مخاطبان)

2. طبقه بندی برحسب ویژگی های روان شناسی[1]

2.1 باورهای رفتاری، عقایدی در مورد عواقب احتمالی رفتار (نگرش مطلوب یا نامطلوبی را نسبت به رفتار ایجاد می کند.)

2.2 باورهای هنجاری، عقایدی در مورد انتظارهای به جا از دیگران (به درک فشار اجتماعی یا هنجارهای ذهنی منجر می شود.)

2.3 باورهای کنترل شده، عقایدی در مورد حضور عقایدی که ممکن است بر اجرای رفتار اثرگذار باشند.

(به افزایش کنترل رفتاری درک شده، درک سهولت و یا سختی اجرای رفتار می انجامد)

3. طبقه بندی برحسب ویژگی های سبک زندگی

3.1 نیازمندان (افرادی که زندگی آن ها به علت محدودیت مالی بیشتر تابع نیاز تا انتخاب است.)

3.2 افرادی که از بیرون هدایت می شوند (کسانی که در جریان زندگی خود به پیام ها و اشاره های واقعی یا خیالی دیگران واکنش نشان می دهند.)

3.3 افرادی که از درون هدایت می شوند (کسانی که مطابق با نیازها و تمایلات درونی خود، نه برطبق ارزش های دیگران زندگی می کنند)

3.4 اهل اعتدال (کسانی که بین جنبه هدایت از درون و هدایت از بیرون تعادل حاصل کرده اند)

تقسیم بندی مخاطبان فضای سایبر براساس اینفوگرافیک فرست دایرکت:

Ultras (مافوق ها)

چندین بار در روز به شبکه های اجتماعی مراجعه می کنند تا چیزی را از قلم نینداخته باشند. با روی گشاده و باز وسواسشان در این زمینه را می پذیرند. (در فضای مجازی زندگی می کنند.)

Dippers (ناخنک زن ها)

رسانه های اجتماعی را به صورت منظم دنبال نمی کنند. گاهی روز ها و یا هفته ها می گذرد بدون آن که پست جدیدی از آن ها منتشر شده باشد.

Deniers (انکار کنندگان)

معتقدند رسانه های اجتماعی تاثیری روی زندگیشان ندارد با این وجود با قطعی اینترنت یا عدم امکان دسترسی بسیار کلافه می شوند. (مانند سیگاری هایی هستند که می گویند ما سیگاری نیستیم.)

Lurkers (شکارچیان در کمین)

در کنج ها، زوایا و سایه های فضای مجازی پنهان می شوند و به رصد دیگران می پردازند. (به ندرت خودشان را درگیر بحث و گفتگو می سازند)

Virgins (آکبندها)

با گام هایی سست و لرزان پا به رسانه های اجتماعی می گذارند. در اولین قدم ها هستند.

Peacocks (طاووس ها)

مسابقه محبوبیت. سر تعداد فالوور، لایک، ریتوییت و ... دعوا دارند. سلبریتی ها، اینفلوئنسرها و ... در این دسته قرار می گیرند. ظاهر خود را زیبا نمایش می دهند و زشتی های خود را می پوشانند.

Ranters (یاوه گویان، پهلوان پنبه ها)

در دنیای فیزیکی بسیار ترسو و بزدل هستند و حتی توان یک گفتگوی درست را ندارند. به محض ورود به فضای مجازی شیر می شوند و غرش می کنند.

Changelings (بدلی ها)

چنان شخصیت جدیدی در فضای مجازی اتخاذ می کنند که هیچ کس هویت واقعیشان را در نمی یابد.

Ghosts (ارواح سرگردان)

از ترس لو رفتن اطلاعات شخصیشان، پروفایل های فیک و ناشناس می سازند.

Informers (خبرچین ها)

دنبال تشویقند و همواره درصدد جلب توجه مخاطبان با تیترها و عکس های هیجان انگیز هستند.

Quizzers (امتحان گیران، پرسشگران)

با پرسیدن سوال گفتگو را آغاز می کنند. چه چیزی؟ چه کسی؟ کجا؟ چرا؟ چگونه؟

Approval Seekers (تائید طلب ها)

مدام به دنبال تایید دیگران هستند و نظر دیگران برایشان بسیار مهم است.

دسته بندی پنجگانه کاربران توییتر [2]

The Newsmakers خبرسازان

Information Gatherers جمع آوران اطلاعات

Relationship Builders رابطه سازان

Newbies تازه واردان

Spammers, Jerks, Trolls and Fake Accounts متفرقه ها و فیک ها

دسته بندی یازده گانه کاربران سایبری[3]

1. سلبریتی

2. اینفلوئنسر

3. اخبارگو

4. دنبال کننده خاموش

5. ری توییتر (بازنشردهنده)

6. نهاد یا سازمان

7. شبکه سازها

8. شخصی ها

9. آتش بیار معرکه ها

10. بات ها

11. متروکه ها (کاربران سابق)

[1] انگیزه مخاطبان برای استفاده از رسانه ها دو منشا دارد:

انگیزه با منشا منفی رهایی بخشی:

انگیزه فرد در این حالت احتراز از ابتلا یا رها شدن از یک حالت روانی ناخوشایند و رسیدن به سطح تعادل هیجانی است.

انگیزه با منشا مثبت دگرگون ساز:

در این حالت انگیزه فرد تغییر شرایط و رسیدن به وضعیت برانگیخته یا کسب حالت روانی فراتر از حد تعادل است.

هومن قاپچی دانشگاه تهران