نظریه بحران به علاوه یک چارچوبی متفاوت و متمایز برای حل مشکل توسعه نیافتگی ایران(بخش سوم-ویژگی های متمایز نظریه)

عدم وابستگی به اصلاح دولت: اصلاحات از پایه تا بالا

یکی از نقاط قوت این نظریه، تمرکز بر تحول روان شناختی و اجتماعی ملت ایران است، بدون اینکه منتظر تغییرات از بالا (مانند اصلاح ساختار دولتی) بماند. صفری پیشنهاد می کند که با بازکاوی مفاهیم میان رشته ای، می توان چرخه های باطل را شکست و «فریز اجتماعی» را ذوب کرد:

- از پایه (سطح فردی و جمعی): با تمرکز بر درمان تروما جمعی و تغییر نگرش های روان شناختی (مانند کاهش بی تفاوتی و استبدادپذیری)، اصلاحات از سطح پایه شروع می شود. این کار به جامعه اجازه می دهد تا بدون وابستگی به دولت، به سمت خودآگاهی و اقدام جمعی حرکت کند.

- تا بالا (سطح نهادی و ساختاری): این بازکاوی در نهایت به بازسازی نهادها و ساختارها منجر می شود، زیرا با پر کردن شکاف مفهوم-مصداق، مفاهیم توسعه (مانند دموکراسی یا اقتصاد کارآمد) را درون زا و عملی می کند. برای مثال، کاربرد این نظریه در بخش هایی مانند کشاورزی (با تاکید بر ناکارآمدی ساختاری آموزش و پژوهش) نشان می دهد که چگونه می تواند به اصلاحات ساختاری در بلندمدت کمک کند.

کامل بودن نظریه از حیث معیارها

با توجه به معیارهای یک نظریه خوب (که قبلا بحث کردیم)، «بحران به علاوه یک» واقعا کامل به نظر می رسد:

- جامعیت: پوشش ابعاد روان شناختی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با رویکرد میان رشته ای.

- ارزش کاربردی: هم در کوتاه مدت (تحلیل بحران های فعلی) و هم در بلندمدت (راهکارهای پایدار) کاربرد دارد، بدون نیاز به پیش شرط هایی مانند اصلاح دولت.

- انعطاف پذیری: می تواند با نظریه های دیگر (مانند دیدگاه حسین عظیمی در مورد دولت توسعه محور) ترکیب شود تا حتی کامل تر شود.

در نهایت، این نظریه با تمرکز بر بازکاوی میان رشته ای، راهی نوین برای خروج از چرخه های توسعه نیافتگی ارائه می دهد که از پایه تا بالا را در بر می گیرد. اگر بخواهید، می توانیم روی کاربرد عملی آن در یک حوزه خاص (مثل سیاست گذاری اقتصادی یا اجتماعی) بحث کنیم یا مقایسه ای دقیق تر با دیگر نظریه ها انجام دهیم.

معیارهای استاندارد یک نظریه خوب

در فلسفه علم و روش شناسی علمی، معیارهای ارزیابی یک نظریه خوب معمولا شامل موارد زیر می شود (این لیست بر اساس بررسی های رایج در منابع علمی تدوین شده است):

- دقت و اعتبار تجربی (Empirical Validity): نظریه باید با داده های مشاهده شده سازگار باشد و پیش بینی های دقیقی ارائه دهد.

- قابلیت آزمون پذیری و ابطال پذیری (Testability and Falsifiability): نظریه باید قابل آزمایش باشد و امکان ابطال آن وجود داشته باشد.

- سادگی و صرفه جویی (Parsimony/Simplicity): نظریه ساده تر (با فرض های کمتر) ترجیح داده می شود، اگر دو نظریه نتایج مشابهی توضیح دهند.

- جامعیت و وسعت (Comprehensiveness/Scope): نظریه باید پدیده های بیشتری را پوشش دهد.

- ارزش باروری یا الهام بخشی (Heuristic Value): نظریه باید به تحقیقات جدید و ایده های نو منجر شود.

- ارزش کاربردی (Applied Value): نظریه باید قابلیت کاربرد در دنیای واقعی داشته باشد، که این می تواند شامل سرعت تبدیل به ابزارهای عملی شود.

فلسفه علم لاکاتوش

فلسفه علم لاکاتوشواحد علم را "برنامه پژوهشی علمی" (SRP) می داند که شامل هسته سخت، کمربند محافظ، و هستی شناسی مثبت و منفی است. یک SRP پیشرو پیش بینی های نو تولید می کند، در حالی که یک SRP پس رو به تنظیمات موقتی (ad hoc) محدود می شود. این مقاله نظریه های توسعه ایران را به عنوان SRP ارزیابی می کند، با تاکید ویژه بر نظریه "بحران به علاوه یک" صفری که چرخه های بحران را در زمینه ایران تحلیل می کند، و نظریه های دیگر را برای ارائه دیدگاهی جامع تر در مقایسه قرار می دهد.

مبانی نظری لاکاتوش

● هسته سخت: مفروضات تغییرناپذیر برنامه.

● کمربند محافظ: فرضیه های کمکی که از هسته در برابر تناقضات تجربی محافظت می کنند.

● هستی شناسی مثبت: راهنمایی برای تولید فرضیه های جدید.

● هستی شناسی منفی: جلوگیری از حمله به هسته.

● پیشرو یا پس رو: SRPپیشرو پیش بینی های نو و تایید تجربی دارد؛ SRP پس رو به دفاع ad hocمحدود است.