شکل گیری نظام حکمرانی سلامت در کشور

شکل گیری نظام حکمرانی سلامت در کشور

سلامت به عنوان یکی از اساسی ترین حقوق انسانی، نه تنها یک موضوع فردی بلکه مسئله ای عمومی و اجتماعی است که مستقیما با کیفیت زندگی شهروندان، توسعه پایدار و مشروعیت سیاسی دولت ها گره خورده است. به همین دلیل، در دهه های اخیر مفهوم «حکمرانی سلامت» به عنوان چارچوبی برای سیاست گذاری، تصمیم گیری و اجرای برنامه های بهداشتی و درمانی مطرح شده است.

نظام حکمرانی سلامت زمانی شکل می گیرد که دولت ها بتوانند سه محور کلیدی را به طور همزمان محقق سازند: نخست، شفافیت و پاسخگویی در فرآیند تخصیص منابع و ارائه خدمات سلامت؛ دوم، مشارکت شهروندان و نهادهای مدنی در تصمیم گیری و نظارت بر سیاست های سلامت؛ و سوم، عدالت در دسترسی به خدمات پیشگیری، درمانی و بازتوانی بدون تبعیض جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی.

در کشور ما، تجربه های گوناگون در حوزه سلامت – از اجرای برنامه های ملی واکسیناسیون تا گسترش بیمه های درمانی – نشان داده است که هرگاه هماهنگی نهادی و اعتماد عمومی تقویت شده، نظام سلامت کارآمدتر عمل کرده است. اما در مقابل، پراکندگی وظایف میان دستگاه های متعدد، کمبود منابع مالی پایدار و نابرابری های منطقه ای، از چالش های جدی در مسیر تحقق حکمرانی مطلوب سلامت بوده اند.

اکنون با توجه به فشارهای ناشی از تغییرات جمعیتی، بیماری های نوپدید و انتظارات فزاینده مردم از نظام سلامت، بیش از هر زمان دیگر ضرورت دارد حکمرانی سلامت بر پایه مدیریت دانش محور، عدالت محور و مشارکت جو بازطراحی شود. تنها در این صورت است که می توان سلامت را نه صرفا یک هزینه، بلکه سرمایه ای اجتماعی برای توسعه ملی دانست.

به بیان دیگر، شکل گیری واقعی نظام حکمرانی سلامت در کشور، نیازمند رویکردی فرابخشی و آینده نگر است؛ رویکردی که سلامت را از مرزهای وزارتخانه ها فراتر برده و آن را به مسئولیتی مشترک میان دولت، جامعه و شهروندان بدل سازد.