نقش زنان در تقویت خانواده و تربیت نسل

خانواده، نخستین و بنیادی ترین نهاد اجتماعی است که در آن شخصیت و ارزش های بنیادین فرد شکل می گیرد. 

در این نهاد، زنان و به ویژه مادران، نقشی کلیدی در تربیت نسل جدید و درونی سازی هنجارهای اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی دارند. جایگاه زن در خانواده نه تنها نقش زیستی و عاطفی دارد، بلکه ابعاد گسترده تربیتی، فرهنگی و روانی را نیز دربر می گیرد. تحقیقات روان شناسی رشد، جامعه شناسی خانواده و تعلیم و تربیت همگی بر این نکته تاکید دارند که مادران نقش بی بدیلی در کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی از طریق تربیت سالم، نظارت موثر، آموزش مهارت های زندگی و شکل دهی به هویت اجتماعی کودکان ایفا می کنند. خانواده در نگاه اسلامی، مهم ترین نهاد اجتماعی و تربیتی است و زن ستون اصلی آن به شمار می رود. زن به عنوان عمود خانه، اگر صالح باشد، صلاح خانواده را تضمین می کند. از آن جا که بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی ریشه در ناهنجاری های خانوادگی دارند، زنان با ایفای نقش صحیح در خانواده، می توانند کانون های مستعد بزهکاری را پیشاپیش اصلاح کنند.

نقش مادر در انتقال ارزش ها، هنجارهای دینی، اخلاق و هویت، بر کسی پوشیده نیست. تربیت صحیح کودکان در خانواده، عامل کلیدی در کاهش آسیب های اجتماعی چون خشونت، اعتیاد، طلاق، فساد جنسی و بزهکاری نوجوانان است. 

حضرت زهرا(س) در خانه علی(ع) و در تربیت فرزندانی چون امام حسین(ع) و زینب کبری(س)، الگوی کامل تربیت دینی، محبت محور و عزتمدار است. در منابع دینی، مادر نه تنها مسئول آموزش مفاهیم اخلاقی است، بلکه نخستین مروج فرهنگ بندگی، مسئولیت پذیری، عفت و غیرت محسوب می شود. هویت دینی، که شامل باورها، نگرش ها، ارزش ها و احساس تعلق به دین است، غالبا در محیط خانواده شکل می گیرد و زنان به عنوان پرورش دهندگان اصلی این هویت، مسئولیتی خطیر دارند. ایجاد ارتباط عاطفی، پاسخ گویی به پرسش های دینی، الگودهی رفتاری، اقامه مناسک دینی در خانه (نماز، روزه، دعا)، همگی ابزارهای مهم تربیتی هستند.

سلامت روانی خانواده یکی از مهم ترین عوامل محافظت در برابر آسیب های اجتماعی است.

زنان معمولا نقش فعال تری در حفظ فضای عاطفی خانواده، کاهش تنش های درون خانوادگی، میانجی گری میان اعضا، و مدیریت بحران های خانوادگی دارند. زنانی که از هوش هیجانی بالا، ثبات روانی، و مهارت های ارتباطی برخوردارند، محیط خانواده را به بستری امن و حمایتگر تبدیل می کنند. در روان شناسی خانواده، تاکید بر تاب آوری خانواده به عنوان یک متغیر کلیدی در کاهش 

آسیب های اجتماعی است. 

مادرانی که به ویژه در خانواده های کم برخوردار یا دچار بحران، نقش فعالی ایفا می کنند، عامل ثبات و بازسازی روانی ساختار خانواده اند.

دکتر زهرا عباسی

پنجمین همایش بین المللی حوراء انسیه (س) رسالت زن در تحولات جهانی