بررسی مبانی انسان شناختی ملاصدرا در تربیت و ارزیابی آنها بر اساس آموزه های امام علی (علیه السلام)

از نظر ملاصدرا، انسان تنها موجودی است که پیوسته در ارتقای وجودی است. ملاصدرا با استناد به آیات و روایات و ادله فلسفی، به این نتیجه می رسد که انسان یک موجود پایان یافته نیست و در قالب «نوع خود»، محدود و محصور نمی گردد. موضوع رساله حاضر بررسی مبانی انسان شناختی ملاصدرا در تربیت و ارزیابی آن ها بر اساس آموزه های امام علی (علیه السلام) است. با توجه به اینکه نگاه ملاصدرا به انسان، نگاه فلسفی (حیوان ناطق) است، سعی شده است تا مبانی انسان شناختی «نوع انسان»، که از دیدگاه ملاصدرا قابلیت تربیت پذیری دارد را بررسی نماید. قابل ذکر است انسان نوعی، یعنی انسان شناسی ای که زیر ساخت آن هستی شناسی (آنتولوژی)، می باشد. مهم ترین مبانی انسان شناختی ملاصدرا عبارتند از: نفس و قوای نفسانی، حرکت جوهری و اشتدادی نفس، عقل و... . بر اساس مبانی مستخرج از آثار ملاصدرا، نوع انسان امکان تربیت پذیری دارد، بر پایه مبانی وجود شناختی نوع انسان (از دیدگاه ملاصدرا)، که از آن جمله می توان به: اصالت وجود، تشکیک وجود، تجرد نفس، اتحاد عاقل و معقول، حرکت اشتداد وجودی و حرکت جوهری اشاره کرد؛ نتیجه می گیریم که انسان، به عنوان یک موجود دو ساحتی، قابل شناخت توسط دستگاه ادراکی خواهد بود. از سوی دیگر آموزه های تربیتی امام علی (علیه السلام) بیانگر عوامل تحقق تربیت فردی و اجتماعی انسان بوده و این آموزه ها بر اساس ویژگی های ذاتی و آفرینش پایه ریزی شده و ربطی به معیار های وضع شده جوامع ندارد. از مهم ترین مبانی امام علی (ع) در تربیت می توان به این موارد اشاره نمود: فطرت، عقل، اتصالی بودن حرکت رشد انسان و ... . بر اساس ارزیابی های صورت گرفته، مبانی انسان شناختی ملاصدرا در تربیت، مشترکات فراوانی با آموزه های امام علی(ع) دارند و بررسی های انجام شده نشانگر تاثر حداکثری آراء تربیتی ملاصدرا نسبت به آموزه های امام علی(ع) می باشد، لیکن به جهت شرایط مقتضی در زمان ملاصدرا، ایشان موفق به انجام طرح تفصیلی نشده است. هدف اصلی این رساله تبیین مبانی انسان شناختی ملاصدرا در تربیت و ارزیابی آن ها بر اساس آموزه های امام علی (ع) است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این رساله سعی شده، در حد بضاعت به تحلیل و بررسی مساله پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

انسان ، تربیت ، امام علی (علیه السلام) ، ملاصدرا ، حکمت متعالیه